شهر های تاریخی و باستانی ایران 2
چالشتر باستانی
پرسش: از چالشتر بگویید؟
پاسخ انوش راوید: یکی از عزیزان پیگیری کننده وبلاگم، طی یکسال گذشته، چند بار از من خواسته درباره چالشتر بنویسم، در این مدت هنگام مطالعه های مختلف، که برای تاریخ و وبلاگ انجام می دادم، همیشه در نظر داشتم، که اگر موضوع جالبی دیدم، در این باره بنویسم. در کل من نمی خواهم موضوعات تکراری را بنویسم، مطالب مختلفی، که براحتی بصورت انبوه در اینترنت تکراری نوشته شده اند. معمولاً من نوشته های جدید می نویسم، و برای نوشتن یک پست مطالب جدید، نیازمند کلی مطالعه وقت گیر هستم.
موضوع دیگر این است، که من وارد تاریخ مناطق قومی و اتنیکی نمی شوم، زیرا می دانم امروزه در هر جای ایران عزیز، جوانان باهوش تحصیل کرده فراوان وجود دارند، و درباره مناطق و شهر و دیار خودشان می نویسند. مگر اینکه خود من شخصاً از نزدیک دیده باشم، یا با عزیزان قومی دیدار و گفتگو کرده باشم. در هر صورت با پوزش از عزیزان چالشتری، که درباره شهر خوب آنها چند خط می نویسم، درصورت یافتن منابع قدیمی، آنرا اضافه خواهم نمود.
عکس نقشه شهر چالشتر و حومه از دید گوگل ارت، عکس شماره 7209.
ــ چالشتر = چال + لش + تر
ــ چال = چل یا جلگه + لش = نگهدارنده + تر = تره و سبزه
ــ در کل چالشتر می شود جلگه حاصلخیز
از این نام پیداست که در گذشته های باستانی، به کل منطقه شهرستان شهر کرد چالشتر می گفتند، برای اینکه دقیق متوجه موقعیت جلگه چالشتر شوم، از گوگل ارت کمک گرفتم، و یکساعت در کوچه پس کوچه های چالشتر، و خیابانها و مزارع و کوه های شهرستان شهر کرد گشتم، خیلی جالب بود. در ضمن متوجه شدم، که چون این منطقه در کوهستان محصور است، بهمین دلیل بهترین موقعیت را برای پرت زنها یا پارتها داشته است، که بمنظور تجدید قوا پارتیزانها، به آنجا عقب نشنینی می نمودند. در این منطقه سکه ها و آثار دوران حکومت اشکانیان و پادشاهی ساسانیان بفراوانی یافت شده است، و امکان زیاد دارد، بدلیل منطقه پارتیزانی پارتها، باره ها اینجا جان دوباره به تاریخ ایران داده باشد.
چون منطقه در ارتفاع 2000 متری قرار دارد، گمان نکنم بیشتر از 4500 سال سابقه تاریخی داشته باشد، زیرا بیشتر از آن زمان، جهان در آخرین دوران یخبندان قرار داشت. خاطر نشان نمایم، دورانی از زمین یعنی حدود 12000 تا 15000 سال پیش، آب و هوای خوب در جهان وجود داشت، از آن زمان، آثاری از نگاره های سنگی در ارتفاع های حدود 2000 متری فلات زاگرس وجود دارد.
چالشتر از ویکی‌پدیا و اینترنت
۳۲.۳۸۳۰° شمالی ۵۰.۷۸۷۵° شرقی
۳۲.۳۸۳۰° شمالی ۵۰.۷۸۷۵° شرقی
چالشتر یکی از شهر های شهرستان شهرکرد استان چهارمحال و بختیاری است، و در 6 کیلومتری شهر کرد قرار دارد. بر پایه سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت چالشتر ۶٬۷۲۰ نفر (۱٬۶۸۰ خانوار) بوده است.
مولف مرآت البلدان در شرح نواحی «چارمحال» نویسد: از قرای ناحیه «رار» یکی قریه «چالشتر» است، که قلعه ای آجری است، و ۲۲ برج دارد، و هر دهنه برج را هشتاد ذرع با برج دیگر فاصله است، و از بنا های مرحوم حاجی محمد رضاخان می باشد، و در آنجا بنا های عالی و عمارت های بسیار خوب است، که بیش از ۳۰ هزار تومان خرج عمارات شده است. دویست خانوار جمعیت و یک رشته قنات دارد، که هشت سنگ میرابی آب از آن جاری است، و هر سال صد خروار زمین بذرافشان را مشروب می نماید. حمام و مسجد و تیمچه و بازارچه و دکاکین و آسیاب دارد، و ۳۹۰ تومان مالیات دیوانی آنجاست، و شش نفر سرباز هم می‌دهد. (مرآت البلدان ج ۴ صص ۵۱ – ۵۲).
در فرهنگ جغرافیائی ایران نوشته شده است: «… دهی است از دهستان لار (رار) بخش حومه شهرستان شهرکرد، که در ۸ هزار گزی شمال باختر شهرکرد، و یک هزار گزی راه عمومی شهرکرد به چالشتر واقع شده است. جلگه و کوهستانی و معتدل است، و ۳۲۶۱ تن سکنه دارد. آبش از قنات و چشمه و محصولش غلات می باشد. شغل اهالی زراعت و گله داری، و صنایع دستی قالی بافی و قفل سازی است. یک باب دبستان و یک عمارت سرپوشیده و قلعه قدیمی دارد.
شهر چالشتر، یکی از قدیمی ترین نقاط استان چهارمحال و بختیاری است، که بنا های تاریخی دوره معاصر در آن اکنون به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری محسوب می‌شود. علاوه بر بنا های تاریخی این منطقه، قالی چالشتر بافته می شود، که رنگ و نقشه ای بومی دارد، و اکنون به عنوان یک نشانه فرهنگی و تاریخی به حساب می آید.
قلعه تاریخی چالشتر
مجموعه قلعه تاریخی چالشتر، که به قلعه خانی مشهور می باشد، ۱۱۰ سال پیش در چالشتر احداث شد، در یکی از سرستون های سنگی این مجموعه، تاریخ ساخت آن به سال ۱۳۲۱ هجری قمری حک شده است. قلعه چالشتر تلفیقی از معماری دوران قاجار، با معماری اروپایی است، با ستون هایی ایستاده از سنگ، و با نقش برجسته های دیدنی خود نمایی می‌کند. این قلعه در پنج کیلومتری شهرکرد، به عنوان یک اثر باشکوه از نظر معماری و هنری حجاری در ایران است.
قلعه در دوره صفویه مرکز حکمرانی چهار محالی‌ها بوده، که به وسیله کلانتران روستاها و مناطق تحت سیطره خود را کنترل می کردند، و پس از انتصاب حسین قلی خان به عنوان ایلخان بختیاری، در اواسط حکومت ناصرالدین شاه، حکمرانان این منطقه از حاکمیت بر چالشتر خلع و به زمین داران بزرگ تبدیل شدند.
مجموعه تاریخی قلعه چالشتر، شامل: سردر سنگی، خان نشین، اندرونی، حمام، انبارها و اصطبلها است، و قلعه عیانی و خان نشین این مجموعه تاریخی دارای ۳۸ ستون سنگی با سر در و ایوان می باشد. نقش های سنگی (ازاره ها) این مجموعه قلعه شامل: نقوش افسانه ای و اسطوره ای، زندگی روزمره، گل و گیاه، گل و گلدان، گل و مرغ، نقوش پیچش گیاهی و نقوش فرشته است، و این نقوش به صورت ماهرانه و زیبا خلق شده، و در برخی موارد به صورت برجسته حجاری شده است.
در این قلعه، اندرونی با یک دالان به قسمت خان نشین ارتباط داشته، و ایوان آن دارای ۱۰ ستون سنگی است، و ایوان با آجر کاری و کاشی معرق در لچکی‌ها و پیشانی بنا با ازاره های سنگی منقوش شامل: درختان تاک، گل و گلدان، گل و مرغ و سرو و کاج تزئین شده است.
اتاق های این مجموعه قلعه نیز، با نقوشی به سبک نقاشی لندنی، که تلفیقی از هنر نقاشی ایرانی و غربی است، مزین است و این سبک نقاشی، که در دوره قاجار به اوج خود می‌رسد، شامل: نقوش گل و گلدان، افسانه لیلی و مجنون و نقوش اسلامی شامل: یوسف و زلیخا به همراه خط نوشته ای از آیات قرآن است. در بخشی از سر در های این مجموعه قلعه، همچنین معماری سنتوری، که به صورت مثلثی شکل با نقوشی به سبک شیر و شکر است، به چشم می خورد، و حمام قلعه تاریخی چالشتر نیز مزین به کاشی آبی فیروزه ای و سفید سربی بوده است.
سقف اندرونی این قلعه، به صورت قاب هایی از چوب گردو است، و درها و پنجره های اتاق های این مجموعه نیز از جنس چوب گردو به صورت گره چینی شده می باشد، و این مجموعه قلعه دارای پنج ایوان است، و پنج اتاق نیز در اندرونی آن وجود دارد، و در مجموع دارای ۴۰ ستون است.
مردم و علم و هنر و کار
مردم چالشتر اهل هنر بوده و هستند، هنر قالی بافی بزرگترین هنر این مردمان است، که قالی های چالشتر نتنها در ایران، بلکه در جهان نامی هستند، نقش های اصیل و برخاسته از اندیشه و روح پاک و تاریخ این مردم، رنگ آمیزی طبیعی و ثابت و دقت شیر زنان قالی باف چالشتری، همــــان چیز هایی است، که قالی چالشتری را شهرت بخشیده است. در چالشتر صنعتگران، هنر را به شکلی دیگر در چشم انداز مردمان به نمایش می گذاردند: آهنگری، مسگری، قفلسازی، تفنگسازی و…، که هر کدام به گونه ای هم نیاز روزمره مردم را برآورده می ساختند، و هم آوازه ای درخور در روستاها و شهر های پیرامون برای خود دست و پا کرده بودند، استادانی که هر کدام در کار خود چیره دست و ماهر بودند. اشخاص فرهیخته چالشتری، که کتاب هایی از آنها مانده است، مانند: آبق، سائل، عطایی، داعی، شارق و…
توجه: جهت اطلاعات بیشتر در جستجو ها بنویسید: چالشتر.
عکس قلعه چالشتر، عکس شماره 7210 .
سبز= جنگل های شمال ایران، سفید= آسمان شفاف مرکز ایران، قرمز= سرخی فجر خلیج فارس
توجه: اگر وبسایت ارگ به هر علت و اتفاق، مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد، در جستجوها بنویسید: انوش راوید، یا، فهرست مقالات انوش راوید، سپس صفحه اول و یا جدید ترین لیست وبسایت و عکسها و مطالب را بیابید. از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم، همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع، آزاد و باعث خوشحالی من است.