Skip to main content

بایگانی ماهانه ارگ ایران همراه تعداد نوشته ها

هفت نوشته تازه ارگ ایران

مطلب مردم شناسی از ره آورد گیل

      مطب جالبی را دوست خوب و قدیمی برایم فرستاد،  و نوشتند که در ره آورد گیل چاپ شده است،  در ضمن ایشان گفتند،  که مطالب و روشنگری های بیشتر با خود شما.  من نیز این نوشته را با ذکر منبع و کمی توضیح از دانش اندک خودم به آن افزودم،  و در این برگه پست کردم.  همیشه از همه عزیزان و علاقمندان به تاریخ و تاریخ اجتماعی ایران،  تقاضا کردم نسبت به آثار روستاهای دور دست بی تفاوت نباشند،  و آنها را گردآوری و در اینترنت منتشر کنند.
مطلب مردم شناسی از ره آورد گیل
تصویر اثر جویندگان گنج در کوه های البرز،  عکس شماره ۳۵۰۸.
مطلب مردم شناسی از ره آورد گیل
لوگو ایران را بدرستی بشناسید،  عکس شماره ۱۶۱۷.
برگه اسفند ۱۳۹۵ پیوست مدنی و اجتماعی ایران است. 
. . . ادامه دارد . . .

خورشید روی سنگ

تصویری از خورشید بر روی سنگی از گذشته های دور در منطقه جواهرده شهرستان رامسر
(جهانگیر دانای علمی)
      عکسی از یک سنگ توسط خانم فرشته عبدالهی به دستم رسید،  روی سنگ تصاویری حک شده بود،  ایشان این عکس را درمحوطه مسجد آدینه جواهر ده رامسر گرفته بودند،  براساس تقاضای نگارنده،  لطف نمودند و این اثر ارزشمند را که می توان گفت بخشی از هویت مردم منطقه است،  در اختیارم قراردادند.  بر روی سنگ تصویر مردی را نشان می دهد،  که در جلوی خورشید زانو زده است.  در این مقاله شرح مختصری از این تصویر می دهیم قبل از آن لازم است،  در مورد منطقه جواهرده و مسجد آدینه یا  "دزگامَزْ"  و اعتقادات مردم این دیار،  مطالبی عنوان شود،  تا مکان سنگ نَقر شده بهتر مشخص شود.
جواهرده و مسجد آدینه
      جواهرده،  بخشی ییلاقی از شهرستان رامسر،  در سی کیلومتری جنوب غربی رامسر در ارتفاع دوهزارمتری واقع است،  و مسجدی به نام آدینه در آن جا قراردارد.
      دکتر منوچهر ستوده در مورد مسجد آدینه نوشته است:  مسجد کهن به نام "دزگامَزْ گَتی" دردهکده جورده (جواهرده) ییلاق سخت سر (رامسر) به "آدینه مسجد" معروف و مورد احترام مردم مازندران و گیلان است.
      هر سال برای تعمیر و گِل کاری آن جشنی محلی برپا می شود و مردم از دهکده های کوهستانی و جلگه ای در اینجا گرد می آیند،  گِل کاری این مسجد در نخستین جمعه تابستان به دست دوشیزگان محل انجام می شود.  این سنت ظاهراً مربوط به دوران قبل از اسلام است،  زیرا در تعمیرو مرمت مساجد اسلامی چنین رسم و روشی نیست، (آستارا تا استارباد، ۱۳۵۵، جلد سوم: ۳۲)
      البته نگارنده از افراد بومی و قدیمی منطقه جواهرده شنیده بود،  که دوشیزگان برای گِل کاری مسجد آدینه،  از شیر استفاده می کردند و آن مراسم طبق آداب خاصی هم انجام می شد.  همچنین این موضوع را نباید فراموش کرد که در فرهنگ ایران باستان روز، روز آدینه که جمع کننده روزهای هفته است به ناهید (زهره) مربوط بود،  (فرهنگ اساطیر ،۱۳۷۵: ۱۴۷).
      مسجد آدینه در چند قرن پیش دچار زلزله شده بود که دچار خرابی گردید،  و درسال ۱۳۷۴ بر اثر آتش سوزی ازبین رفت،  پس از آن مسجد جدید کنونی به جایش ساخته شد.
      دکتر منوچهر ستوده در باره این مسجد و قبل از این که دچار آتش سوزی شود (تصویر یک) چنین نوشته بود:  «بنای کنونی مسجد قدمتی ندارد.  برسرنالی (حمالی) که برستون ها نزدیک در ورودی استواربود قطعه ای پانزده بیتی با قافیه الف و ردیف "شد" و ابیاتی بسیار سست با خط بد نوشته بود.  
این ابیات حکایت از خرابی مسجد بر اثر زلزله ای شدید و تجدید بنای آن می کرد.  بیت ماده تاریخ آن چنین بود:
تأمل نما وبگو از سر فیض <><> مکان عبادت دعا شد
      اگر این ماده تاریخ درست باشد به حساب جمل سال۱۰۴۵ هجری قمری،  این مسجد تجدید بنا شده است.  اطراف مسجد محوطه ای بسیار وسیع است،  که گورستان اهالی است،  (آستارا تا استارباد، جلد سوم: ۳۲)
مطلب مردم شناسی از ره آورد گیل
مسجد کهن به نام دزگامَزْ گَتی در دهکده جوردی ییلاق سخت سر، عکس شماره ۸۶۵۶.
تصویر مردی درحال نیایش
      اکنون با توجه به تعاریف فوق،  جای دارد از تصویر برجای مانده برروی آن سنگ یاد کنیم،  تا شاید گواه براین باشد که در مناطق شمالی ایران (به ویژه منطقه جواهر ده) برای خورشید احترام خاصی قائل بودند.  این عکس در زمانی گرفته شد که خانم فرشته عبدالهی کارشناس میراث فرهنگی بودند،  و در سال های۶۸-۶۷ برای بررسی به منطقه جواهر ده رفته بودند.  ایشان در محوطه مسجد آدینه،  سنگی به اندازه ۹۰سانت در یک متر را یافت،  که دارای نقوش نَقر شده بود.  ایشان چند عکس از این سنگ نیز گرفتند،  و گزارشی برای میراث فرهنگی استان مازندران تهیه کردند،  که تنها از میان عکس ها همین یک عکس برایش باقی ماند،  که با اجازه ایشان برای اولین بار در این فصلنامه به چاپ می رسد،  (تصویر دو).
      در رابطه با نقوش نَقر شده این سنگ می توان گفت:  شامل سکویی است که فرد برروی آن در برابر خورشید زانو زده و درحال نیایش است،  و در دو طرف سکو،  افرادی ایستاده اند هم چنین حیواناتی نیز به چشم می خورند،  که  درحال چرا یا برزمین نشسته اند،  که به سختی قابل دیدن می باشد.  به احتمال زیاد این نقش مراسم مذهبی یا یکی از اعتقادات مردم این منطقه را بیان می کند،  توضیح دارد.  البته وجود گورهای این منطقه معروف به گور گبری که قبرهای مربوط به دوران پیش از اسلام می باشد،  نشان دهنده قدمت این منطقه می باشد.
    توضیح:  او نقل کرده است : هنگامی که بعد از چندماه به آن مکان مراجعت کرد،  اثری از آن سنگ نبود،  و بیشتر آثار جواهر ده ازبین رفته بود،  و همچنین به  گفته ایشان:  درجواهر ده آثار بسیار ارزشمندی از گذشته های دور وجود داشت مانند:  گورهای خمره ای و گورهایی که به شکل اتاقکی با سنگ چین در داخل خاک قرار داشت و دارای طاقچه بود.  روی گورها،  خاک ریخته و روی خاک، تخته سنگ های طبیعی گذاشته بودند.  شاید مردم گذشته دور نمی خواستند این گورها مورد جلب توجه واقع شود؛ اما سود جویان (جویندگان گنج) بیشتر قبور را یافته و داخل آن را خالی و خراب کرده بودند ، با آن که میراث فرهنگی گزارش و بررسی های خانم عبدالهی در مورد آثار فرهنگی منطقۀ جواهرده را دیدند متأسفانه هیچگونه توجهی به حفظ و نگاهداشت یا ثبت میراث فرهنگی  ننمود. از قول خانم عبدالهی:  تپه هایی در جواهرده وجود داشت که وقتی کمی خاک روی آن را کنار می زدند، سفالینه های با ارزشی به ویژه بعد از اسلام به دست می آمد و در همان زمان توسط بولدوزرها به خاطر جاده سازی یا برای آبادانی منطقه از بین رفتند، البته جای دارد بگوییم که هنوز جویندگان گنج به دنبال سود جویی در ازبین بردن میراث فرهنگی این منطقه می کوشند.
مطلب مردم شناسی از ره آورد گیل
   تصویر مردی درحال نیایش،  برای بهتر دیده شدن،  اندکی با قلم ترسیم شده است،  عکس از فرشته عبدالهی، عکس شماره ۸۶۵۷.
      اکنون با توجه به تعاریف نوشته شده،  و این که به مسجد آدینه "دزگامَزْ گَتی" می گفتند لازم است در مورد واژه "مزگت" و به دنبال آن از چند مساجد به همین نام در شمال ایران خصوصاَ از مسجد  "ایسپیه مزگت"  به طور خلاصه  یادی شود.
   فرانمون:  خانم فرشته عبدالهی دارای کتاب و مقالات بسیاری می باشد،  مهمترین کتاب های او می توان از:  "دین زرتشت و نقش آن در جامعه ساسانیان"، "گیل گمش به روایتی نو" و "جایگاه و نقش گیلان در سیاست و اقتصاد عصر صفوی" و غیره …  نام برد.  او اولین زن ایران شناسی است که از دانشگاه شهید بهشتی فارغ التحصیل شد،  و در حال حاضر دانشجوی  دکترای باستان شناسی می باشد.

بررسی واژه مزگت

      مَزگَت که به صورت مزکت هم گفته شده،  واژه‌ای فارسی و معنای آن مسجد است.  ریشهٔ این لغت آرامی و معادل این واژه در آرامی هخامنشی،  سریانی و مندائی مَسْگداء بوده،  و زبان شناسان براین باورند،  که این واژه از آرامی وارد زبان عربی شده است.
      در زیر نویس لغت نامه دهخدا به نقل از دکتر معین که برحاشیه برهان قاطع عنوان کرده بود چنین نوشته شده:  این لغت آرامی است و در اسپانیولی   mezquita گویند،  (لغت نامه دهخدا: ۲۰۷۵۹).
      علامه دهخدا تحقیقات بسیار ارزشمندی بروی این واژه انجام داده و در باره آن نوشته است:  مزگت نمازخانه و مسجد،  (ناظم الاطباء).  خانه خدا،  بیت اﷲ،  (برهان ،  مزکت،  مژگت،  (زمخشری،  به معنی خانه ای که برای پرستش پروردگار بسازند،  و هرکس خواهد در آن بندگی و عبادت کند،  و آن خانه را حرمت گذارند و پاک نگهدارند و چون خانه بندگی یزدان است به یزدان نسبت دهند و چون زاء و سین و تاء و دال تبدیل یافته اند معرب آن مسجد به فتح جیم است یعنی مکان سجده کردن،  (آنندراج ).  مسجد،  (ترجمان القرآن ) (غیاث) (رشیدی) (دهار) (لغت فرس اسدی چ اقبال ص ۵۱)،  نمازگاه،  هر جائی که برای پرستش خدا سازند.  (یادداشت به خط مرحوم دهخدا).
      این کلمه آرامی است و از این زبان وارد عربی و فارسی شده است:  پیغامبرعلیه السلام به مزگت آمد و پیش خلق این آیت بخواند،  (ترجمه  طبری بلعمی ).  و امروز هرکه آنجا رسیده است داند که آن ستون ها و پایه ها همه از سنگ است و مزگت دمشق نیز همچنین است،  (ترجمه  طبری بلعمی ).  و مزگت تمام نشد پس خویش سلیمان را وصیت کرد،  که آن مزگت را تمام کند،  (ترجمه  طبری بلعمی ). ابوسلمه وزیر آل محمد به مزگت اندر آمد جامه سیاه پوشیده بر منبر شد و خدای عزوجل را حمد و ثنا کرد،  (ترجمه طبری بلعمی ).  خدای تعالی بسوی زکریا وحی فرستاد که مادر مریم را بگوی که من این دختر را از تو به پسری قبول کردم و او را به مزگت آور و محرر کن و هرگز به مزگت اندر دختر نبوده زیرا که زن حایض شود و زن حایض را به مزگت نشاید آمدن،  (ترجمه طبری بلعمی ).  و اندر بیت المقدس مزگتی است که مسلمانان از هر جائی آنجا شوند به زیارت،  (حدود العالم ).  لهاسا،  شهرکیست و اندروی بتخانه هاست و یک مزگت مسلمانان است و اندروی مسلمانانند اندک، (حدودالعالم ).  مشتری دلالت دارد برمزگت ها و منبرها و کنشت ها و کلیسا،  (التفهیم ).
ببست رهگذردیو وبیخ کفر بکند <><> به جای بتکده بنهاد مزگت و منبر (دهخدا ،۱۳۷۷ :۲۰۷۵۹)
   دکتر معین در باره "مزکت"  یا مسجد از شعر سوزنی،  رشیدی چنین یاد کرده،
تو مشرف تری زهر مردم <><> همچو بیت الحرام زهر مزکت  ( معین ،۱۳۸۲: ۲۸۹۶)
      وی همچنین درمورد نام مسجد آدینه چنین نوشته:  مسجد جمعه – مسجد جامع (التفهیم مقدمه ص قف)
با چنین ماه چنین جشن بود <><> همچو مزکت آدینه سرای (پیشین :۲۸۹۶)
      با توجه به تعاریف داده شده،  هنوز برخی از مسجد های کهن ایران با نام "مزگت " نامیده می‌شود مانند:  ایسپیه مزگت،  مسجد سپید،  در گیلان،  دزگا مزگت مازندران،  و مزگت طوبی خانم،  در کردستان.
      چنان که در صفحه قبل نوشته شد دکتر منوچهر ستوده در مورد مسجد آدینه نوشته است:  مسجد کهن به نام "دزگامَزْگَتی"  در دهکده جورده (جواهر ده) ییلاق سخت سر (رامسر) به آدینه مسجد معروف و مورد احترام مردم مازندران و گیلان است.  جالب این جاست که بعضی از آدابی که برای تعمیر یا ساخت مسجد "ایسپیه مزگت" در منطقه تالش انجام می شد،  شبیه به مسجد "دزگامَزْگَتی" یا مسجد آدینه جواهرده است،  مانند:  استفاده از شیر حیواناتی مانند گاو یا بز که برای آن کارانجام می شد.  با توجه به این که آن مناطق "ایسپیه" را سفید و در مناطق تنکابن قدیم،  "اسپی" را سفید می گفتند و می گویند، چنان که در اشعار محلی از واژه:  "اسپی دیم"  به معنی:  صورت سفید،  بسیار به کار رفته است.
      درمورد ایسپه مزگت، مطالبی توسط:  رامین باباپورشکردشت به نام (آتشکده ایسپیه مزگت،  تالش) و وفا حسن‌پور (اسپیه‌ مزگت قدیمی‌ترین و شگفت‌انگیز‌ترین مسجد گیلان)  و دیگران نوشته شده که تقریباً شبییه هم است.  منابع اصلی بیشتر از کتاب الکساندرخوچکو و کتاب گیلان،  انتشارات گروه پژوهشگران ایران و آستارا تا استرباد استاد ستوده بوده؛  که برای اطلاعات کامل تر می توان به نوشته های آنان رجوع نمود؛  بنابر این به بخش کوچکی درباره این مسجد نوشته می شود.
      بنای تاریخی "ایسپیه مزگت" از دو کلمه “ایسپی“ در زبان تالشی به معنای سفید و ”مزگت” در زبان اوستا به معنای مسجد تشکیل شده است.  ایسپیه مزگت در دهکده "کیش خاله" در شمال "آباد دیناچال"  از آبادی های جنوب"اسالم" در فاصله حدود ۲۲ کیلومتری جنوب شهر تالش واقع شده است.  ایسپیه مزگت از چهار دهلیز و یک رواق چهار گوش تشکیل شده بود که امروزه قسمتی از آن از بین رفته است.  این مسجد به  آتشکده های زرتشتی پیش از اسلام شباهت دارد و احتمالا بعد از اسلام بدون تخریب بنای آن نحوه اداره آن تغییر کرده و به محل عبادت مسلمانان تبدیل شده است. این بنا را می توان یکی از شگفت انگیزترین بناهای تاریخی گیلان دانست.  این مسجد در منطقه به «مسجد عبداللهی» مشهور است.
      قدمت این بنا با توجه به کتیبه کوفی و سفال‌های به دست آمده از آن به دوره‌ سلجوقیان می‌رسد که با شیر بز و خشت درست شده و با آهک اندود و نماسازی شده است.  اطلاعات به دست آمده از نوع معماری و همچنین وجود سفال‌های مربوط به عصر ایلخانی،  از قدمت حداقل ۸۰۰ ساله‌ این مسجد حکایت می‌کند.  البته  الکساندر خوچکو آن را باقی مانده یک آتشکده زرتشتی قدیمی و بزرگ پیش از اسلام دانسته که رواق چهار گوش داخلی آن محل نگهداری آتش مقدس بوده و مردم برای عبادت در دهلیزهای کناری آن می ایستادند. 
منابع:
  1.  دهخدا ،  علی اکبر، ( ۱۳۷۷). لغت نامه دهخدا، زیر نظر دکترمحمد معین، دکترسید جعفرشهیدی، دوره جدید، چاپ دوم،  جلد ۱۳ از دوره جدید، انتشارات دانشگاه تهران.
  2.  دکتر ستوده، منوچهر، سال (۱۳۵۵)،  آستارا تا استارباد، جلد سوم، چاپ اول، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
  3.  معین، محمد، (۱۳۸۲). فرهنگ فارسی معین، جلد سوم، چاپ اول، تهران: انتشارات بهزاد.
  4.  یاحقی،  دکتر یاحقی،  محمد جعفر، (۱۳۷۵). فرهنگ اساطیر، چاپ دوم، تهران: سروش.
  5.  مصاحبه با خانم فرشته عبدالهی.
(جهانگیر دانای علمی)
منبع:  نشریه وزین ره آورد گیل،  شماره ۷۰، آذر و دی ۱۳۹۵  ص ۳۴ .
   نظر انوش راوید:  تاریخ ایران بفراوانی در روستاهای ایران وجود دارد،  در آثار تاریخی و در گویش و دانش روستائیان پیر مدرسه نرفته،  واقعاً بفراونی وجود دارد.  همانطور که بارها نوشته ام،  امیدوارم اندیشمندان و علاقمند نسبت به جمع آوری این آثار،  همچون پژوهشگر گرامی بانو فرشته عبدالهی مانند نوشته بالا اقدام کنند.
مطلب مردم شناسی از ره آورد گیل
عکس مسجد تاریخی عبداللهی یا اسپی مزگت،  مشروح در اینجا،  عکس شماره ۴۵۷۰.

جواهرده از اینترنت

      جواهرده به گیلکی جؤرده یکی از روستاهای شهرستان رامسر در استان مازندران است.  این روستا در فاصله ۲۷ کیلومتری رامسر در دهستان سخت‌سر و در ارتفاعات ۲۰۰۰ متری البرز قرار دارد.  جمعیت روستای جواهرده بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ حدود ۹۸۰۰ نفر (۲۴۷۰ خانوار) است.  البته این جمعیت هرگز در تمامی طول سال ساکن این روستای نیستند؛ تنها چهار ماه از سال در این روستا مردم زندگی می‌کنند و در ماه‌های دیگر سال جز چند نفر نگهبان و سریدار کسی در آن جا ساکن نیست.
      مردم روستا به دامداری، کشاورزی و باغداری مشغول اند و صنایع دستی آن شامل نمدمالی، سفال، آهنگری و مسگری است.  تنها راه ارتباطی جواهرده به رامسر منتهی می‌شود و از راه کوهستان با قزوین نیز مرتبط است.
      آب آشامیدنی منطقه نیز از چشمه‌های متعددی چون «سلیمان»، «برشی» و «کوه کین» تأمین می‌شود،  در گذشته افراد خیرخواه، آب چشمه‌ها را تا نزدیکی ده هدایت کرده‌اند.  «جواهرده» ۱۲ محله قدیمی دارد که «جولاخیل» بزرگ‌ترین محله ده و بعد از آن «اوشیان سر»، «سید محله»، «برشی محله»، «آموسی خیل»، «صیقل محله»، «چاک دشت»، «سراب یا کربلا بنه»، «رمک محله»، «تنگدره»، «فتوک محله»، «کهنه تنگدره» و «شل محله» از دیگر بخش‌های این ده به شمار می‌روند. در داخل گورهای باستانی جواهرده حفاری‌های غیرمجاز زیادی انجام می‌شود.
      معروف‌ترین کوه ‌های آن عبارت‌اند از سرخ تله (بخش شرقی قله سماموس) واژکٰ سه براره رژه (رجه)،  مرتفع‌ترین این قله‌ها، قله سرخ تله است. لپاسر با چشمه‌های معروف و درمانی آن و سماموس و مقبره شاه یحیی کیایی بر چکاد قله سماموس که دارای یخچال‌های دایمی است،  از جاهای دیدنی و جذاب آن است.  جویبار های بالادست این روستا با آبشارهای زیبا، پارک جنگلی وسیعی در میان دره که در کنار رود صفارود جای دارد و رودخانه‌ای با آب معدنی گازدار از جاذبه‌های گردشگری این منطقه به شمار می‌رود.
     آثار تاریخی چون مسجد آدینه که گویا در گذشته‌های دور معبد و آتشکده‌ای زرتشتی بوده ‌است،  و نیز گور های گبری که در منطقه پراکنده ‌است از آثار تاریخی آن به شمار می‌آید.  البته برخی معبد را مربوط به دوره میتراپرستی می‌دانند،  به ویژه که زرتشتی‌ها هرگز مردگان خویش را دفن نمی‌کنند،  بلکه آنان را در جای بازمی‌گذارند تا توسط پرندگان خورده شوند. وجود دخمه‌ها و گورها خود بیانگر وجود دفن است،  که در آیین میتراپرستی وجود داشته است.
      هر چند مسجد آدینه در سال‌های اخیر در اثر برخورد آذرخشی به درخت زبان گنجشک کنار آن طعمه حریق شد،  ولی مسجد کنونی گویا تمدن گذشته نیز است.  در گذشته مراسم گل کاری دختران دوشیزه و جشن‌های همراه آن دیدنی بود،  و از همه مناطق گیلان برای شرکت در این جشن گرد می‌آمده‌اند.  اولین تاریخ بنای مسجد آدینه به حدود ۷۰۰ سال و توسط شخصی به نام «شل شریف» برمی گردد که نامبرده از بزرگان جواهرده بوده است.
      جواهرده دارای تقویم گالشی است،  در این تقویم ماه‌های سال به ترتیب عبارت‌اند از: «اول ماه»، «مردال ماه»، «ده ماه»، «ورفه ماه»، «اسفندار ماه»، «نوروز ماه»، «کرچه ماه»، «ارکه ماه»، «تیرماه»، «سیه ماه»، «شرر ماه» و «امیرماه».  منبع ویکی پدیا.
مطلب مردم شناسی از ره آورد گیل
تصویر مسجد جدید ساخت آدینه جواهرده و عده ای از زوار، وبسایت پارسایان تنکابن،  عکس شماره ۸۶۵۸.
جوردیر تاریخی
      جواهر ده نام جدید و مربوط به دوران آسمیله نیمه اول قرن ۲۰ است،  حدود ۳۰ سال پیش ضمن صحبت با پیران مدرسه نرفته روستا،  آنها از واژه جوردیه یا جوردیر استفاده می کردند.
  ــ  جوردیر = گوردیره = گوردیه = عبادتگاه مقدس.
  ــ  جور = گور =ژور = دانش، دانایی، بالایی و والایی،  دارای تقدس.
  ــ  دیر = دیه = دی + ر = جایگاه ۲۴ ساعت شبانه روز.
  ــ  جور و جیر گیلکی در مفهوم واژه ای است،  نه یک واژه مستقل،  مشروح در اینجا.
      در آئین میترایی که بعدها مسیحی شد،  دیر جایگاه ویژه ای داشت.  مهمترین مشکل تاریخ نویسی در ایران این است،  که نفوذ تاریخ نویسی استعماری باعث شده،  دقت نظرها کم شود،  و زمینه ساز ذهنها برای تاریخ خوانی و تاریخ نویسی،  آن دیدی شده که تاریخ نویسی استعماری در اختیار ما قرار داده است.  بمنظور پاک سازی ذهن از داده های دروغ و اشتباه مطالعه وبلاگ ارگ ایران را پیشنهاد می کنم.
      در البرز هیچ آثار کتیبه و ساختمان های بزرگ سنگی شاه خدایی دیده نمی شود،  تمام آثار مربوط به دوران سازمان قبیله ای در ساختارهای تاریخی اجتماع است.  البرز کمتر از دوهزار سال مسکن بوده،  قبل از آن یعنی در دوران های کهن،  هنوز آثار آخرین یخبندان در البرز وجود داشت،  و سرما اجازه شکل گیری شهر و تمدن را نمی داد.  البرز که در تاریخ کهن گفته شده است،  در جنوب ایران بوده و این نام توسط مهاجران تاریخی به البرز کنونی داده شده است،  مشروح در اینجا.
      آسمیله نیمه اول قرن ۲۰ ،  که از دستورات تاریخ نویسی استعماری بود،  بمنظور یک نواخت سازی کشورهای جنوب در مرز های انگلیس ساخته اواخر قرن ۱۹ بود.  در ابتدای جوانی من نیز اغفال این ترفند بودم،  ولی بعد از مطالعه های عمیق تاریخی و اجتماعی و جغرافیایی متوجه شدم،  این یک ترفند استعمار و امپریالیسم،  برای محدود کردن کشورها بود.  امروزه باید با آن مقابله کرد،  زیبایی و تداوم عالی ایران ما و قاره کهن،  با رنگارنگی بومی آن است.
مطلب مردم شناسی از ره آورد گیل
تصویر انوش راوید در شهر یری،  عکس شماره ۷۰۳۲.
   مهم:  برای تأثیر گذاری و تغییرات در علم تاریخ،  با کار گروهی همراه برنامه اصولی،  می توان به موفقیت رسید،  مشروح در اینجا.
مستندهای مربوط
مستندهای بیشتر را در آپارات وبسایت ارگ ایران ببینید،  لینک آن در ستون کناری
 
    توجه ۱:  اگر وبسایت ارگ به هر علت و اتفاق،  مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد،  در جستجوها بنویسید:  انوش راوید،  یا،  فهرست مقالات انوش راوید،  سپس صفحه اول و یا جدید ترین لیست وبسایت و عکسها و مطالب را بیابید.  از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم،  همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع،  آزاد و باعث خوشحالی من است.
   توجه ۲:  جهت یافتن مطالب،  یا پاسخ پرسش های خود،  کلمات کلیدی را در جستجو های ستون کناری وبلاگ بنویسید،  و مطالب را مطالعه نمایید،  و در جهت علم مربوطه وبلاگ،  با استراتژی مشخص یاری نمایید.
   توجه ۳:  مطالب وبسایت ارگ و وبلاگ گفتمان تاریخ،  توسط ده ها وبلاگ و وبسایت دیگر،  بصورت خودکار و یا دستی کپی پیس می شوند،  از این نظر هیچ مسئله ای نیست،  و باعث خوشحالی من است.  ولی عزیزان توجه داشته باشند،  که حتماً جهت پیگیر و نظر نوشتن درباره مطالب،  به اصل وبلاگ من مراجعه نمایند.