تاریخ و جغرافیای کیان ایرانی سنگسری که بعنوان قوم سنگسری گفته میشود، کیان اولیه سنگسری منشاء آریایی ایرانی دارند، شامل چند ایل و چندین قبیله است، که خیلی کم مورد پژوهش دقیق قرار گرفته است. وسعت تاریخی قلمرو کیان سنگسری زیاد، و شامل بخشهای وسیع از کشورهای قاره کهن بود.
تاریخ و جغرافیای کیان ایرانی سنگسری
تصویر لباسهای معروف سنگسری، عکس شماره 3748.
این برگه بشماره 865 پیوست لینک زیر است:
لوگو با جدیت از شکوه تاریخ ایران دفاع کنیم، عکس شماره 1602.
تاریخ و جغرافیای کیان ایرانی سنگسری
تاریخ و جغرافیای کیان ایرانی سنگسری
شهر مهدی شهر (سنگسر سابق) مرکز شهرستان مهدیشهر، خاستگاه عشایر ایل سنگسری است، که خانوار های عشایری از اواخر شهریور تا اواسط خرداد ماه در آن سکونت دارند. سنگسری‌ها شاخص ترین کوچندگان دامنه های البرز هستند. آنها طولانی ترین مسیر کوچ جهان را طی می کنند، به طوری که فاصله دورترین نقطه ییلاق و قشلاق آنان، بیش از ۱۵۰۰ کیلومتر است.
سیاه چادر (به زبان های بختیار و سنگسری و… = گوت، گوتها همان عشایری هستند، که در هزاره چهار و پنچ خورشیدی ایرانی به اروپا کوچ کردند، و تا اسپانیا رفتند، به تاریخ اقوام ایرانی مراجعه شود)، سیاه چادر همانا خانه عشایر ایل سنگسر در دوره ییلاق است، که بایستی ضمن استحکام و ماندگاری در برابر تابش آفتاب، از ساکنین چادر در مقابل خطرات گوناگون محافظت کند. گوت یا سیاه چادر عشایر ایران، از پشم بز بافته می شود، ولی متأسفانه از ابتدای قرن 21، این هنر دارد از بین می رود .
زبان سنگسری ــ زبانی مخصوص و از گروه زبان های سمنانی از شاخه شمال غربی زبان ایرانی است. این زبان با زبان سمنانی، سرخه ای، شهمیرزادی و لاسگردی نزدیکی و شباهت خاصی دارد. همچنین زبان سنگسری در موارد عدیده مشابهت به خوارزمی قدیم دارد، برای مثال در گاهنمای سنگسری «نو سال» همان است، که در تقویم سغد قدیم به نام نوسرد و در تقویم خوارزم آن روزگار به نام «ناوسارجی» خوانده میشد.
ابتدا نام خوارزم و سغد باستانی ایران، در جنوب کوه های البرز قرار داشت، به جغرافیای تاریخی ایران مراجعه شود. این زبان بیشتر توسط مردم شهر سنگسر، و چند منطقه در اطراف آن استفاده می شود. همچنین شماری از گویشوران این زبان در شهرستان ساوه در استان مرکزی حضور دارند.
تاریخ و جغرافیای کیان ایرانی سنگسری
محصولات عشایر سنگسر
محصولات لبنی ــ عشایر ایل سنگسری از شیر گوسفند و بز، بیش از ۳۲ نوع محصول لبنی تولید می کنند، که برخی از آنها همچون وارهون (روغن زرد)، آرشه و لورئین در نوع خود منحصر به فرد است . همچنین آنان در تولید نوعی شکلات محلی به نام چیکو تبحر خاصی دارند. چیکو و روغن زرد، که ماحصل تلاش عشایر ایل سنگسر است، بخشی از سوغات مهدیشهر را تشکیل می دهد . از دیگر فراورده های لبنی عشایر سنگسر می‌توان به شیر، ماست، توک، کره، خورش، رهون، درنه، سزمه، دوونه (کشک)، سه جو، تفره و… اشاره کرد.
صنایع دستی ــ از صنایع دستی منحصر به فرد و شاخص عشایر سنگسری می توان به چنگوم، پلاس و … اشاره کرد. چنگوم نوعی آویز مخصوص زنان و پلاس نوعی زیرانداز رنگارنگ است.
محصولات گوشتی ــ نژاد گوسفند سنگسری، متعلق به عشایر ایل سنگسر است، گوشت این نژاد از حیث پرواری بی‌نظیر است، بطوریکه محصول گوشت تقریباً ٪۶۰ از وزن گوسفند پیش از ذبح را تشکیل می‌دهد.
جشنها و آیینها ــ جشن نرون، که یکی از جشن های کهن و اساطیری ایل سنگسر است، نرون یا انیران به معنای روشنایی بی پایان است. جشن نرون در مهدیشهر و بخصوص در بین عشایر ایل سنگسر از تاریخ ۶ شهریور شروع شده، و به مدت یک هفته ادامه می یابد . در این جشن گوسفندان نر زیبا و از نژاد اصیل قوچ سنگسری را آذین می کنند، و در فضایی وسیع رهایشان می کنند. آنگاه انار را بر شاخ شان می کوبند، تا تکه تکه شود و بعد آنها را رها می کنند، تا در گله ازدیاد نسل کنند. فلسفه تکه تکه شدن انار همانا ازدیاد بیش از پیش نسل در دامهای سنگسری است. همچنین شب نرون پایان سال حساب و کتاب گله داریست.
جشن مهرگان و جشن تیرگان، در میان سنگسری ها به جشن تیر مُ ای سیزده مشهور است. در سیزدهمین روز از ماه اوریا تقویم سنگسری (مصادف با ۲۲ آبان ماه شمسی)، خانواده ها به دیدار بزرگ فامیل می روند، اشعاری از فردوسی و حافظ و افسانه های کهن منطقه سنگسر می خوانند، و بدین شکل این جشن باستانی را پاسداری می کنند. در این جشن غذای محلی به نام "سیزده تامو" پخت می شود.
قلمرو ایل سنگسر ــ امروزه بخشهایی از مراتع استانهای سمنان، تهران، قزوین، قم، مرکزی، مازندران، گلستان، گیلان، خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی، و اصفهان همچنان در اختیار عشایر ایل سنگسر قرار دارد .
پوشاک زنان ــ در گذشته های نه چندان دور، زنان سخت کوش ایل سنگسر علاوه بر رسیدگی به امور خانه، بخش مهمی از بار اقتصادی خانواده را با بافت انواع پارچه های پشمی و ابریشمی و پارچه های ظریف برای مصارف تخصصی گوناگون بر دوش می کشیدند . از جمله این پارچه ها، سرگیرا، پارچه پشمینه ظریف، که زنان سنگسری درگذشته از آن به عنوان چادر استفاده می کردند.
کژین شوی، نوعی پارچه ابریشمی، که تن پوش زنان سنگسری است. مکنه یا مقنعه، که کاربرد آن نظیر مقنعه امروزی بوده است، با این تفاوت که مکنه معمولا با نوعی سوزن دوزی ظریف، و منحصر به فرد همراه است، و به آن "ساخته مکنه" گفته می شود . فراخ شوال، که دامن گلدار و چند لایه زنان سنگسری است .
عکس تاریخی گوت یا سیاه چادر عشایر ایل سنگسر، در ییلاق دماوند، حدود 1320 خورشیدی، عکس شماره 1225.
……………
برچسبها: تاریخ سنگسری, جغرافیای سنگسری, کیان سنگسری, قوم سنگسری, ایرانی سنگسری, لباس سنگسری, جشن نرون, محصولات سنگسری.
هشتگها: #سنگسری.
…………
تاریخ و جغرافیای کیان ایرانی سنگسری
مستندهای مربوط
مستندهای بیشتر را در آپارات و نماشا لینک آن در ستون کناری ارگ ایران
مستند کشف گورستان تپه های قیطریه پرویز کیمیاوی مشروح در http://arq.ir/240
* * * * * * * * * *
……………………….
توجه 1: اگر وبسایت ارگ ایران به هر علت و اتفاق، مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد، در جستجوها بنویسید: تارنمای ارگ ایران، یا، فهرست مقالات انوش راوید، سپس صفحه اول و یا جدید ترین عکسها و مطالب ارگ ایران را بیابید.
توجه 2: جهت یافتن مطالب، یا پاسخ پرسش های خود، کلمات کلیدی را در جستجوهای ستون کناری ارگ ایران بنویسید، و مطالب را مطالعه نمایید، و در جهت دانش مربوطه این تارنما، با استراتژی مشخص یاریم نمایید.
توجه 3: مطالب وبسایت ارگ ایران، توسط ده ها وبلاگ و تارنمای دیگر، بصورت خودکار و یا دستی کپی پیس می شود، از این نظر هیچ مسئله ای نیست، و باعث خوشحالی من است. ولی عزیزان توجه داشته باشند، که حتماً جهت پیگیر و نظر نوشتن درباره مطالب، به ارگ ایران مراجعه نمایند.
ــ از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم، همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع، آزاد و باعث خوشحالی من است.
پرسشهای خود را ابتدا در جستجوهای تارنما بنویسید، به احتمال زیاد پاسخ خود را می یابید
جهت آینده ای بهتر دیدگاه خود را بنویسید، و در گفتگوهای تاریخی و جغرافیایی و اجتماعی شرکت کنید.
برای دریافت فهرست منابع نوشته ها، در بخش نظرات زیر برگه مورد نظر پیام بگذارید.