تاریخ و جغرافیای استان زیبای مازندران، این استان با بیست و چهار هزار کیلو متر مربع مساحت و سه میلیون نفر جمعیت، از استانهای سرسبز شمال فلات ایران است. استان مازندران در کرانه جنوبی دریایچه خزر قرار دارد. این استان در غرب استان گلستان و شرق استان گیلان، و از جنوب با استانهای سمنان و تهران و قزوین هم مرز است. دریای مازندران مرز شمالی این استان را بطور کامل دربر گرفته است.
تاریخ و جغرافیای استان مازندران
جغرافیای استان مازندران
استان مازندران با 24 هزار کیلو متر مربع مساحت و 3 میلیون نفر جمعیت از استان های سرسبز شمال فلات ایران است، و در کرانه دریای خزر قرار دارد. این استان در غرب استان گلستان و شرق استان گیلان است، و از جنوب با استانهای سمنان و تهران و قزوین هم مرز است. دریای مازندران مرز شمالی این استان را بطور کامل دربر گرفته است.
جالب: سبزی استان های گیلان و مازندران که در شمال ایران قرار دارند رنگ سبز بالای پرچم ایران شده است.
تعداد ۱۵ شهرستان، ۳۶ شهر، ۳۸ بخش و ۱۰۴ دهستان در مازندران وجود دارد، که ۴۳ درصد از شهرها در طول نوار ساحلی واقع شده‌اند. مازندران تنها استانی است، که با سه محور هراز، کندوان و سوادکوه با مرکز کشور مرتبط میباشد، و چهار فرودگاه دشت ناز ساری، نوشهر، بیشه‌کلا بابلسر و رامسر ارتباط هوایی آن را با بقیه نقاط برقرار ساخته و راه آهن شمال یکی از شعبه های اصلی راه آهن سراسری نیز از آن عبور می‌کند. علاوه بر آن جاده ساحلی از رامسر تا بابلسر به طول ۲۲۰ کیلومتر با فاصله ۱۰ تا ۳۰۰ متر از کنار دریا می‌گذرد.
دریای مازندران با دارا بودن منابع سرشار غذایی و ماهیان گوناگون، به ویژه خاویار، در زمینه گردش گری نیز دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است، که آن را در جهان متمایز کرده است. قله دماوند که به بام ایران معروف است، در این سرزمین جای نهفته و از جاذبه های شاخص مازندران و جهان میباشد.
شهرستان های مازندران
شهرستان آمل، 12 درصد از جمعیت استان را داراست. شامل آمل، لاریجان، شاهاندشت، آب اسک، نیاک.
شهرستان بابل، سابقا بارفروش، ۱۵ درصد از جمعیت استان را داراست. شامل: بابل، بندپی، بهنمیر، امیرکلا.
شهرستان بابلسر، 2 درصد از جمعیت استان را داراست. شامل: بابلسر، دریا کنار، خزرشهر
شهرستان بهشهر، نام پیشین اشرفی، ٫۶ ۲ درصد از جمعیت استان را داراست. شامل: بهشهر، گرجی محله، میانکاله.
شهرستان جویبار، ۴ درصد از جمعیت استان را داراست. شامل: جویبار، لاریم، کردکلا.
شهرستان چالوس، نام پیشین شالوس، ۲٫۴ درصد از جمعیت استان را داراست. شامل: چالوس، مرزن آباد، کلاردشت، نمک آبرود.
شهرستان رامسر، نام پیشین سخت سر، ۴ درصد از جمعیت استان را داراست. شامل: رامسر، جواهر ده.
شهرستان ساری، مرکز استان، 8 درصد از جمعیت استان را داراست. شامل: ساری، دودانگه (پریم)، چهاردانگه (کیاسر)، فرح آباد، گلما، لاک دشت.
شهرستان سواد کوه، ۴ درصد از جمعیت استان را داراست. شامل: پل سفید، زیرآب، شیرگاه، آلاشت، ورسک.
شهرستان تنکابن، نام پیشین شهسوار، 7 درصد جمعیت استان را داراست. شامل: تنکابن، عباس آباد، نشتارود، دوهزار، سه هزار.
شهرستان قائمشهر، نام پیشین شاهی، علی آباد، 10 درصد از جمعیت استان را داراست. شامل: قائمشهر، کردی خیل، ارطه، تِلار.
شهرستان گلوگاه، 2 درصد جمعیت استان. شامل: شهر گلوگاه، دو بخش مرکزی و کلباد.
شهرستان محمودآباد، 8 درصد از جمعیت استان را داراست. شامل: محمودآباد، فریدونکنار.
شهرستان نکا، ۷ درصد از جمعیت استان را داراست. شامل: نکا، هزارجریب.
شهرستان نوشهر، ۷ درصد از جمعیت استان را داراست.
شهرستان نور، 5 درصد از جمعیت استان. شامل: نور، رویان، چَمِستان، لاویج.
عکس کلبه ای در میان جنگل های تنکابن، عکس شماره ۴۱۸۷.
تاریخ و جغرافیای استان مازندران
شهرستان تنکابن
تنکابن (نام سابق شهسوار) شهری در استان مازندران میباشد. پسوند بُن که در زبان مازندرانی بِن تلفظ میشود، به معنی پایینِ و ریشه میباشد، و در اسامی مکان های زیادی در مازندران وجود دارد. در نتیجه تنکابن به معنی پای یا زیر و ریشه تنکا میباشد. تنکا شهری بود که در سال ۷۸۹ منهدم گشت، و آن هنگام قلعه ای به نام (دز تنکا) در محل شهر سابق بود. در ضمن نام این شهر در دوران پهلوی به شهسوار تغییر و پس از انقلاب مجدداً تنکابن نامیده شد.
مشخصات جغرافیایی ــ شهرستان تنکابن یکی از شهرستان های استان مازندران از نظر جغرافیایی در ۵۲ درجه و ۵۰ دقیقه‌ی درازای خاوری و ۴۹ درجه و ۳۶ دقیقه ی پهنای شمالی و ۲۰ متر پایین تر از سطح دریای آزاد قرار دارد. شهر تنکابن درمسیر راه رشت – چالوس واقع شده و از شمال به دریای مازندران، از خاور به چالوس، از جنوب به سلسله جبال البرز و از باختر به شهرستان رامسر محدود میشود. براساس آخرین تقسیمات کشوری در سال ۱۳۷۷ مساحت این شهرستان بالغ بر ۹۸۹و۱ کیلومتر مربع است. براساس آخرین آمار جمعیتی در سال ۱۳۷۵ جمعیت این شهرستان بالغ بر ۰۳۰و۱۷۴ نفر بوده که از این رقم بالغ بر ۶۵۰و۳۳ نفر جمعیت مرکز شهرستان تنکابن بوده است. مسیر های درسترسی به تنکابن عبارتند از:
ــ راه تنکابن – رامسر، به درازای ۲۰ کیلومتر.
ــ راه تنکابن – چالکرود، به درازای ۴۰ کیلومتر.
ــ راه تنکابن – شانه تراش، به درازای ۴۳ کیلومتر.
تقسیمات و روستاها و فرهنگ ــ تنکابن دارای پنج دهستان وسیع، بلده، گلیجان، نشتا، لنگارود و کلار آباد می باشد، که هر یک از جهت آداب و رسوم و فرهنگ گویش تفاوت های چشم گیری با یکدیگر دارند. در بعضی روستا های تنکابن که فاصله چندانی از هم ندارند اختلاف گویش به حدی است، که تصور آن غیر قابل قبول می نماید. جالب اینکه هر چقدر از تنکابن به سمت غرب پیش برویم، به گویش گیلکی بیه پسی نزدیک خواهیم شد، و هر چقدر بسوی نقاط شرقی نزدیک شویم، به گویش مازندرانی خواهیم رسید. محمدولی‌خان تنکابنی از سرداران مشروطه و پنج دوره رئیس‌الوزرای ایران، اهل تنکابن بوده است. تنکابن به معنی پایین تنکا است. تاریخ تنکابن به گذشته های بسیار دور می رسد. طبق مطالعاتی که از تاریخ به عمل آمده، نخستین مردمی که در این حیطه زندگی می کردند، به (مردها) یا (آماردها) موسوم بودند. بیشتر محققین مردها یا آماردها را ساکنین بومی شمال ایران می دانند. مردها مردمی سلحشور بودند و همیشه در مقابل پادشاهان و زورگویان دلیرانه ایستادگی می کردند، و در تیرانداری بی نظیر بودند.
توضیح انوش راوید: اگر بتوانیم مازندران و طبرستان باستانی را همین مازندران کنونی بدانیم، جهت اطلاع به مکان های جغرافیایی و یا جغرافیایی تاریخی ایران مراجعه شود.
تنکابن در زمان ساسانیان جزء گیلان محسوب می شد. چون حدود گیلان در آن زمان از تالش تا رود چالوس بود. فرمانروایی این سرزمین سپس در اختیار (باوندیان و قارونیان) قرار گرفت، (پادوسپانان) که از شاخه دوم گاوبارگان بودند تا زمان حکومت صفوی (شاه عباس اول) حکومت محلی خود را بر این منطقه ادامه دادند، نوشته اند در زمان عمربن العلاء (۱۴۵-۱۵۷ هـ) رویان که تنکابن جزئی از آن بود به طبرستان پیوست. دین مردم تنکابن به احتمال زیاد اوایل قرن دوم زرتشتی بود و اسلام بعد از آن در اینجا نفوذ کرد.
تنکابن پیش از این جزو گیلان به شمار می‌آمده، وحد خاوری آن به نمک آبرود می‌رسیده است. (خرم‌آباد) شهسوار حاکم نشین نواحی قشلاقی و دوهزار حاکم نشین ییلاقی آن محسوب می شد. آثار و اشیایی که در ناحیه کلاردشت و تپه های اطراف آن بر حسب تصادف به دست آمده، نشان می‌دهند که این منطقه در دوره های گذشته، آباد و از تمدن ویژه‌ای برخوردار بوده است. تنکابن یا شهسوار درگذشته های دور رستمدار هم خوانده می شد. پادوسبانان تا زمان شاه عباس اول حکومت محلی این منطقه را در اختیار داشتند. از دوران صفویه تا سال ۱۲۰۹ هـ. ق که آغاز سلطنت آقا محمد خان است، این شهر فیض نامیده شد. در دوره قاجاریه این شهرستان را تنکابن نامیدند. پس از سقوط قاجاریه و با روی کار آمدن پهلوی اول، این شهر شهسوار و با وقوع انقلاب اسلامی مجددا تنکابن شد.
تنکابن امروزی شهری آباد و دیدنی است
بهترین پرتقال کشور، بهترین ماهی گوشتی (استخوانی)، بهترین کیوی کشور، بهترین گل گاوزبان و فندق، بهترین ساحل دریا و بهترین ترکیب و امتزاج دشت و کوه و ساحل به طوری که این گریز و فرار ساحل و کوه و جنگل گاهه به کمتر از یک کیلومتر و گاهی بیشتر از ۲۰ کیلومتر میرسد، این نزدیکی ساحل و جنگل در هیچ منطقه دیگر با این خوبی پیدا نمی شود. طرح احداث جاده تنکابن به قزوین و الموت از طریق جاده سه هزار که در دست طرح است، یکی از گزینه های موثر برای جذب توریست و فتح قسمت های جنوبی و شمالی البرز مرکزی است.
به جهت موقعیت اکولوژیکی و آب و هوای دلپذیر و جذاب توریستی، تنکابن و رامسر بسیار مستعد رشد است. این شهرستان باصفا و زیبای با جنگل های معروف دوهزارو سه هزارو ده ها اثر طبیعی چون رودخانه‌ها، آبشارها، چشمه‌ها، دهکده های زیبای توریستی و… منطقه شناخته شده ای در سرتاسر ایران است. شهرستان تنکابن در باختر استان مازندران و همسایگی شهرستان زیبای رامسر واقع شده، و این دو شهرستان از جاذبه های متعدد گردشگری برخوردار هستند. صنایع دستی علاوه بر تامین اقتصادی مردم، از مهم ترین جاذبه‌های گردشگری این ناحیه به شمار می‌آیند. از مهم ترین صنایع دستی تنکابن می‌توان سبدبافی، جاجیم بافی، گلیم بافی، شمد، پارچه های کتانی، ظروف چوبی و سفال و بافتن جوراب های پشمی را نام برد. کشاورزی و باغ‌داری اساس اقتصاد شهرستان تنکابن را تشکیل می‌دهد. سواحل زیبای دریای مازندران، جنگل های بی شمار و سبز این شهرستان، دریاچه های موجود دراین شهرستان، رودخانه ها و چشمه های پرشماری که در مناطق دور ونزدیک این ناحیه پراکنده شده اند، پارک های طبیعی متعدد چون پارک محلی خشکه داران و غارهایی چون غار خرم آباد تنها بخشی از دیدنی های این شهرستان زیبا را تشکیل می‌دهند.
به جهت موقعیت اکولوژیکی و آب و هوای دلپذیر و جذاب توریستی، تنکابن و رامسر بسیار مستعد رشد است. این شهرستان باصفا و زیبای با جنگل های معروف دوهزارو سه هزارو ده ها اثر طبیعی چون رودخانه‌ها، آبشارها، چشمه‌ها، دهکده های زیبای توریستی و… منطقه شناخته شده ای در سرتاسر ایران است. شهرستان تنکابن در باختر استان مازندران و همسایگی شهرستان زیبای رامسر واقع شده، و این دو شهرستان از جاذبه های متعدد گردشگری برخوردار هستند. صنایع دستی علاوه بر تامین اقتصادی مردم، از مهم ترین جاذبه‌های گردشگری این ناحیه به شمار می‌آیند. از مهم ترین صنایع دستی تنکابن می‌توان سبدبافی، جاجیم بافی، گلیم بافی، شمد، پارچه های کتانی، ظروف چوبی و سفال و بافتن جوراب های پشمی را نام برد. کشاورزی و باغ‌داری اساس اقتصاد شهرستان تنکابن را تشکیل می‌دهد. سواحل زیبای دریای مازندران، جنگل های بی شمار و سبز این شهرستان، دریاچه های موجود دراین شهرستان، رودخانه ها و چشمه های پرشماری که در مناطق دور ونزدیک این ناحیه پراکنده شده اند، پارک های طبیعی متعدد چون پارک محلی خشکه داران و غارهایی چون غار خرم آباد تنها بخشی از دیدنی های این شهرستان زیبا را تشکیل می‌دهند.
مکان های دیدنی و تاریخی ــ سواحل زیبای دریای مازندران، جنگل های بی شمار و سبز این شهرستان، دریاچه های موجود دراین شهرستان، رودخانه ها و چشمه های پرشماری که در مناطق دور ونزدیک این ناحیه پراکنده شده اند، پارک های طبیعی متعدد چون پارک محلی خشکه داران و غارهایی چون غار خرم آباد تنها بخشی از دیدنی های این شهرستان زیبا را تشکیل می‌دهند.
صنایع و معادن ــ انواع صنایع مرتبط با کشاورزی و باغ‌داری در شهرستان تنکابن رواج دارد. کارخانه های کمپوت و کنسرو سازی، کارخانه های چای و برنج کوبی و… از انواع صنایع این منطقه هستند که در ارتباط با پایه های اقتصادی این منطقه برپا شده اند. از معادن این شهرستان اطلاعات مستندی در دست نیست.
کشاورزی و دام داری ــ کشاورزی و باغ‌داری اساس اقتصاد شهرستان تنکابن را تشکیل می‌دهد. آب کشاورزی شهرستان تنکابن از رودها و چشمه تأمین میشود، و محصولات کشاورزی آن برنج، گندم، جو، سبزیجات، تره بار، گل گاوزبان، گیاهان زینتی، چای، مرکبات، کیوی، فندق، گردو، گلابی، سیب، آلو، آلوچه و انجیر هستند.باغ های متعدد مرکبات در سرتاسر ناحیه تنکابن پراکنده هستند. و انواع مرکبات، برنج، چای و کیوی مهم‌ترین صادرات این شهرستان را تشکیل می دهند.
عکس منظره ای از روستای جل، عکس شماره ۳۳۴۰.
تاریخ و جغرافیای استان مازندران
نگاهی کوتاه به رامسر
رامسر، در گذشته سخت سر نامیده میشد، در گذشته رامسر بخشی از تنکابن محسوب میشد. رامسر را عروس شهر های ایران لقب داده‌اند، این شهر مرکز شهرستان رامسر است. شهرستان توریستی رامسر در دامنه‌های جنگل و کرانه های دریای مازندران در فضایی رویایی و سرسبز واقع شده و از قدیمی‌ترین و زیباترین نواحی شمال کشور و استان مازندران به شمار می‌رود. رامسر تلاقی زیبایی هاست و در مرکز زیبایی‌های شگفت انگیز طبیعی واقع شده و بزرگی طبیعت را به رخ می کشد. سابقه و پیشینه رامسر در برخی منابع و متون تاریخی، حدود ده قرن آورده شده است. خاندان های بزرگی که بیش تر آن ها از سادات بودند در شهر رامسر می زیستنه اند. رامسر پیش از سال ۱۳۱۰ هـ. ش دهی آباد به نام سخت سر بود. از این سال به بعد تغییرات مهمی در آن صورت گرفت و هم اکنون از دیدگاه مسافران و جهانگردان خارجی این شهر تاریخی از بهترین و معروف‌ترین گردشگاه های شمالی ایران به شمار می آید.
شهرستان رامسر در باختر استان مازندران و دروازه ورودی به گیلان بوده، و مرکز آن از نظر جغرافیایی در ۳۹ درجه و ۵۰ دقیقه ی درازای خاوری و ۵۵ درجه و ۳۶ دقیقه پهنای شمالی قرار دارد. رامسر که در منتهی الیه باختر استان مازندران واقع است، از شمال به دریای مازندران، از جنوب به بلندی‌های البرز مرکزی، از باختر به شهرستان رودسر در استان گیلان، و از خاور به شهرستان تنکابن محدود میشود، و در مسیر راه اصلی چالوس – رشت قرار دارد. ارتفاع آن ۲۰ متر از سطح دریای آزاد پایین تر، و آب و هوای آن نسبتا معتدل و مرطوب است. آب کشاورزی رامسر از چشمه و رود تأمین میشود، و محصولات مهم کشاورزی آن برنج، گندم، بنشن، تره بار، گیاهان‌علوفه ای، مرکبات، سیب، به، گردو، فندق و کیوی هستند. حصیربافی، سبدبافی، سفال، ظروف و مجسمه های چوبی، تافته‌بافی، گلیم، جاجیم بافی و دست‌بافت ها از مهم ترین صنایع دستی رامسراست. آبشار ایج یا ده‌قلو در روستای ایج اشکور، آبشار ازارک درسنگ پشته رامسر، آبشار چار در درجنت رودبار، آبشار ریش براز و چشمه های جواهرده، کتالم و سادات محله از معروف ترین دیدنی های شهرستان رامسر به شمار می‌آیند. با این وجود شهرستان رامسر از چشم اندازهای بسیار بدیع و زیبایی برخوردار است و ستایش گردشگران از این همه عظمت و زیبایی نقطه‌ی مشترک اظهار نظر همه بازدید کنندگان این خطه است. مسیر های دسترسی از این منطقه به اطراف عبارتند از :
ــ رامسر– تنکابن به درازای ۲۰ کیلومتر با جهت شمال باختری – جنوب خاوری.
ــ رامسر– چابکسر به درازای ۵ کیلومتر با جهت جنوب خاوری – شمال باختری.
ــ رامسر– جواهر ده به درازای ۲۵ کیلومتر با جهت جنوب باختری – شمال خاوری.
مناطق وسیعی از مرکز شهر رامسر ازآب های گرم معدنی با انواع خواص طبی و درمانی برخوردار بوده، که گردشگران زیادی از این آبها بهره‌مند می‌شوند. وجود این آب گرم‌ها در نزدیکی ساحل دریا ویژگی منحصر به فردی را به رامسر بخشیده است. البته در فاصله پنج کیلومتری جنوب شرقی رامسر در شهر های کتالم و سادات محله نیز چند وان و استخر آب گرم معدنی وجود دارد، که برای درمان بیماری های پوستی، رماتیسم و درد های عصبی و عضلانی سودمند است.
عکس منظره ای از جنگل ابر در ییلاق های رامسر، عکس شماره ۴۱۷۷.
تاریخ و جغرافیای استان مازندران
دیدنیهای تنکابن و رامسر
زیبا ترین غار ــ غار دانیال، سلمانشهر تنکابن از جمله غار های آبی و رودخانه ای ایران است، که در کوه های البرز واقع شده و دارای چشم انداز زیبا است. این غار در پنج کیلومتری روستای دانیال از توابع شهر سلمانشهر واقع شده، و از این روستا تا غار باید نیم ساعت پیاده روی کرد و دیدن آن برای هر گردشگری خاطره انگیز است. دهانه غار سنگی بوده و برای ورود به آن باید حدود دو متر پایین رفت، غار دارای یک شبه دالان اصلی به طول تقریبی هزار متر است، که با پیج و خم های فراوان و گذر از دالان های تنگ و باریک پرآب و حوضچه های کوچک ادامه دارد.
سقف زیبای آن آمیخته به مواد آهکی و رود جاری و چشم انداز دلفریب در این غاز سبب شده تا بسیاری این غار را با غار علیصدر همدان مقایسه کنند. این غار از چشمه‌ها و حوضچه های بسیار زیبا برخودار است، و هوای آن در تابستان بسیار خنک و زمستان بسیار گرم بوده، و وجود استالاکتیت و استالاک – میت های فوق‌العاده زیبا و به رنگ قهوه‌ای، مناظر جذاب و منحصر بفردی را بدان بخشیده است.
بیشتر غارنوردان تاکنون توانسته اند تا حدود سه کیلومتری عمق این غار پیش بروند، و هنوز انتهای آن بر کسی مشخص نشده است، ولی غارنوردان طول آن را شش هزار متر تخمین زده‌اند. غار دانیال با جاذبه های طبیعی و ورزشی فراوان، بهشت غارنوردان و طبیعت گردان نام گرفته است، و ورزشکاران زیادی آرزوی عبور از تونل این غار را در سر می‌پرورانند.
آب غار دانیال از چند چشمه کوچک تامین میشود، که آب این چشمه پس از پیوستن به یکدیگر رود کوچکی را تشکیل می‌دهند، و در طی مسیر این غار آب جاری است، از اینرو آن را غار رودخانه ای ایران نامیدند. به گفته برخی از اهالی به دلیل محدودیت های منابع طبیعی، تاکنون در زمینه احیای صنعت گردشگری در این غار سرمایه گذاری نشده است.
کوه تنها را هم نشین شوید ــ قله مارکوه، مخروطی شکل، مشجر و جدا شده از سلسه کوه های البرز است، و در شش کیلومتری شرق رامسر و سه کیلومتری ساحل دریا و محور ارتباطی تنکابن به رامسر واقع است. در بلندترین نقطه مارکوه بقایای یک قلعه برجای مانده، که احتمالاً محیط دیده‌بانی حاکمان قدیم منطقه بوده است. این کوه صخره ای با وسعت ۶۰۰ هزار مترمربع، با انواع درختچه‌ها، درختان انجیلی، بلوط، شمشاد و ازگیل پوشیده شده. وجود ۳۴۰ پله در ضلع جنوبی صعود به قله ۵۰۰ متری را آسان می کند، و سپس در بالای برج های قلعه، چشم انداز های زیبا دیده می شود، در شمال شهر کتالم، دریا و مزارع برنج و باغات چای و مرکبات. در جنوب تپه‌ها و ارتفاعات سرسبز البرز و روستا های اطراف و رودخانه نسارود، که به این مکان موقعیتی ویژه بخشیده است.
قلعه مارکوه ــ در بلندترین نقطه مارکوه بقایای یک قلعه برجای مانده، که احتمالاً محیط دیده‌بانی حاکمان قدیم منطقه بوده است. فضای قلعه بقدری است، که حدود یکصد تن سرباز می توانند در آن باشند. در قلعه گنگ های سفالین دیده میشود، در وسط قلعه چاهی کنده شده، که امتداد آن به باغ های اطراف می رسد. مصالح بنای این قلعه سنگ و گچ غربالی است، اطاقها و انبارها و بسیار چیز های دیدنی دیگر در قلعه و اطراف آن می باشد.
عکس انوش در قلعه مارکوه، در تابستان ۱۳۸۸، عکس شماره ۴۵۵۳.
شهر راز و تماشا، وجود قله‌های مخروطی شکل با پوشش انبوه گیاهان متنوع، باغات مرکبات، چای، مزارع برنج، برخورداری از ساحل زیبا، مناطق ییلاقی خوش آب و هوا، منابع فراوان آبهای گرم معدنی، وجود فرودگاه و هتلهای قدیم و جدید این شهر را یکی از شهرهای منحصر به فرد تبدیل کرده است. آبهای گرم معدنی در نزدیکی ساحل دریا و چند وان و استخر آب گرم معدنی در شهرهای کتالم و سادات شهر، بوستان جنگلی صفارود در میان دره، روستای جواهرده در ارتفاع ۱۸۰۰ متری سطح دریا، قله مخروطی شکل مارکو و جداشده از سلسله کوههای البرز در شرق رامسر، جنگل دالخانی، کاخ موزه تماشاگه خزر نزدیک هتل بزرگ رامسر و دهها اثر تاریخی و دیدنی سبب شده است که سالانه هزاران مسافر و گردشگر داخلی و خارجی از رامسر عروس شهرهای ایران دیدن کنند.
مقبره چهل شهید ــ در غرب قلعه مارکوه و شرق دهکده کتالم، بقعه محقر و گورستانی عظیم، معروف به چهل شهید است. چنانکه معروف است، این شهدا در یک روز کشته شده اند. ظاهراً این کشتار دسته جمعی یاد آور جنگی است که د ر پای این قلعه اتفاق افتاده است .
موزه خشکه داران ــ در کیلومتر ۳۰ محور تنکابن به چالوس، منطقه حفاظت شده ۲۶۰ هکتری خشکه داران قرار دارد، که با موزه تاریخ طبیعی و حیاط وحش آن بسیار دیدنی است.
جالب: جنگل پیمایی و کوه نوردی های دل انگیز و فرح بخش در تنکابن و رامسر در مسیر های مختلف بسیار دوست داشتنی و براحتی دست یافتنی است. از روستای زیبای لشتو بطرف آبشار خروشان و بلند چینی و لج کوه و آسیاب سر و آغوزکتی و گلین و جیرده و چورتی (جنت رودبار) و کوه گردین. یا در مسیر زیبای دیگری، دیمرون، لاکتراشان، لیگاه، و کوه بزاین، یا در مسیر تیکیش و بالا تکش و انبارسر ، بالابند و ارتفاعات جنگلی و سپس پوشیده از برف. مسیر های مختلف، بکر و دست نخورده، آماده کاوش های نو زمین شناسی و گیاه و جانور شناسی و عکس و تفریح.
در انتهای جاده دوهزار بعد از پیمودن، پائین اشتوج، بالا اشتوج، گلستان محله، برسه سفلی، پلت دارین، میانکوه، هلو کله، میان لات، به کوه خشکچال می رسیم و از ارتفاعات آن دشت قزوین بسیار زیبا دیدنی است. همچنین در جاده سه هزار زیبایی های هلوان، درجان و میان رود، در آخر به علم کوه مرتفع کوه ها تخت سلیمان می رسیم، که با یخچال های طبیعی خودش یار قله شکوهمند دماوند است.
آرامگا ه ها و امامزاده ها و زیارتگا ه ها ــ * امامزاده درویش ماهرو تنکابن، * امامزاده قاسم تنکابن، * امامزاده ایوب پیغمبر تنکابن، * امامزاده ابوالقاسم تنکابن، * امامزاده سید ابوالحسن الموید بالله تنکابن، * بقعه سید ابوجعفر ثائری ابیض تنکابن.
عمارت و محوطه های باستانی ــ ساختمان شهربانی تنکابن، ساختمان ژاندارمری تنکابن، ساختمان شهرداری تنکابن تنکابن، ساختمان حاج خلیلی تنکابن، نهارخوران امیراسعد، فرهادجوی تنکابن، راه مالرو تنکابن، گبرستان سیاهکل چال. خانه زیبای گلی، که با گل و چوب و سفال، بصورت کاملاٌ سنتی ساخته شده، مابین دو روستای دوست داشتنی چلاسر و جل. این خانه به ما نشان می دهد که در قرن 21 ما می توانیم با دانایی قرن سنت گریزی براحتی قدیمی ها، سالم و خوب زندگی کنیم، مطالعه قرن سنت گریزی را به همگان پیشنهاد می کنم.
آرامگا ه ها و امامزاده ها و زیارتگا ه ها ــ * امامزاده درویش ماهرو تنکابن، * امامزاده قاسم تنکابن، * امامزاده ایوب پیغمبر تنکابن، * امامزاده ابوالقاسم تنکابن، * امامزاده سید ابوالحسن الموید بالله تنکابن، * بقعه سید ابوجعفر ثائری ابیض تنکابن.
عمارت و محوطه های باستانی ــ ساختمان شهربانی تنکابن، ساختمان ژاندارمری تنکابن، ساختمان شهرداری تنکابن تنکابن، ساختمان حاج خلیلی تنکابن، نهارخوران امیراسعد، فرهادجوی تنکابن، راه مالرو تنکابن، گبرستان سیاهکل چال. خانه زیبای گلی، که با گل و چوب و سفال، بصورت کاملاٌ سنتی ساخته شده، مابین دو روستای دوست داشتنی چلاسر و جل. این خانه به ما نشان می دهد که در قرن 21 ما می توانیم با دانایی قرن سنت گریزی براحتی قدیمی ها، سالم و خوب زندگی کنیم، مطالعه قرن سنت گریزی را به همگان پیشنهاد می کنم.
قلعه ها و برجها و آتشکده ها ــ قلعه نوشاه تنکابن، قلعه تنکا تنکابن، قلعه کتی تنکابن، قلعه هلوکله تنکابن، قلعه هاله کله تنکابن، قلعه لشکرک تنکابن، قلعه بهکله تنکابن، قلعه رودپشت تنکابن، قلعه سیاورز خرم آباد تنکابن، قلعه رودپشت تنکابن.
جنگل دالخانی ــ مسیر دسترسی به دالخانی از خروجی شرق شهر رامسر آغاز و پس از طی هفت کیلومتر در مسیر آسفالته رامسر به تنکابن به سه راهی جنت رودبار میرسد. جنگل دالخانی پس از طی ۲۳ کیلومتر در مسیر ارتباطی و آسفالته جنت رودبار در کنار جاده قرار داشته، که برای احداث پارک جنگلی در نظر گرفته شده، و اکنون نیز به عنوان یک تفرجگاه مهم شهر رامسر مورد استفاده گردشگران قرار می‌گیرد.
قلعه گرزمان سر ــ میان راه کتالم و گرسباسر، این قلعه را امروز دزد کول؟ می نامند و نزدیک دهکده گرسباسر است، و ظاهراً گرسباسر، شکل دیگری از گرزمان سر است. آنچه از دیواره های قلعه بجاست با سنگ و ملاطی بسیار محکم چیده شده است. آثار گنگ های سفالین در این قلعه نشان می دهد، که آب قلعه از چشمه هایی نزدیک آن تأمین می شده است. محل این قلعه بسیار مرتفع و مسلط بر تمام دشت زیردست آن است.
عمارتی قدیمی نیکنام ــ متعلق به علینقی نیکنام، در مرجان لات جنت رودبار ییلاق رامسر، از بنا های اواخر دوران قاجاری است. ابعاد آن ۱۸*۱۷ متر است. دو ایوان بزرگ و وسیع در شمال و جنوب آن است. در و پنجره های قدیمی آن بر جای است.
عمارتی قدیمی نیکنام ــ متعلق به علینقی نیکنام، در مرجان لات جنت رودبار ییلاق رامسر، از بنا های اواخر دوران قاجاری است. ابعاد آن ۱۸*۱۷ متر است. دو ایوان بزرگ و وسیع در شمال و جنوب آن است. در و پنجره های قدیمی آن بر جای است.
دهستان جواهرده ــ در ۲۷ کیلومتری رامسر و در ارتفاع ۱۸۰۰متری از سطح دریا قرار گرفته، و مسیر دسترسی به جواهرده از منتهی‌الیه غربی شهر رامسر بوده، که با عبور از میان کوه های مشجر و در امتداد رودخانه صفا رود، این منطقه ییلاقی خودنمایی می کند. روستای جواهرده در فصل تابستان به لحاظ برخورداری از آب و هوای خنک مورد استقبال گردشگران داخلی و خارجی واقع شده، و امکانات اقامتی در این منطقه برای گردشگران فراهم است. روستای جواهرده علاوه بر زیبایی های فراوان طبیعی و دارا بودن چشمه سارها از قدمت تاریخی تیز برخوردار است، که وجود گورستان های گبری در آن گویای قدمت تاریخی این مکان است.
بقعه آقا سید حسن بن امام موسی الکاظم ــ در دهکده چاک بلوک جنت رودبار، بنایی است از سنگ و گل و چهار طرف آن چهار ایوان کتابی است. هر ایوان دارای هشت ستون با سر ستون های ظریف است. پنج ستون ایوان جلو لاچ لنگری ظریف است. مقطع سایر ستونها هشت ضلعی است. ایوانها تکائل صندوقی و کنده کاری های هندسی دارد.
راههای قدیمی رامسر یا سخت سر ــ راه قدیمی جوردی یا جواهرده به قزوین، این راه از دهکده ییلاقی جوردی به زلزلان دشت ـ سیاه کوتی ـ اژدهاسنگ ـ باغ دشت ـ یال بکت ـ لپاسر ـ تمل، از دهکده تمل که جزء بالا اشکور است، و سایر دهکده های این ناحیه کوهستانی راه های متعددی به قزوین می رود.
راه شاه عباس در رامسر ــ این راه از سورخانی به میان ده، از میان باغها و اراضی می گذرد و به میان ده وارد می شود. از پل دوم و کنار حمامی قدیمی می گذرد و به برتولو می رسد، و وارد لات می شود و به سه راهی می رسد، از رودخانه ایلچارود می گذرد و به رزه سر وارد می شود. پس از گذشتن از باغها و مزارع به شیخ زاهد محله می رفته است .
قلعه بند ــ یا شاه نشین در میان جنگلی در جنوب غربی سخت سر. قلعه ای است قدیمی با دیوار های سنگی و آجری و غرفه ها و پله ها، که بیشتر آنها را خاک و سبزه و درخت پوشانده است. آب قلعه از چشمه درواست (؟) می آمده و هنوز گنگ های سفالین آن بر جای است. در محل معروف بود بر اثر جنگی که قلعه نشینان با مهاجمان داشته اند، مخالفان آب قلعه را در محلی به نام جولابن (؟) بستند و مهار کردند، و در نتیجه نرسیدن آب به قلعه، ساکنان مجبور شدند قلعه را تخلیه کننند.
چند جا و بناها و آثار تاریخی دشت و کوهستان سخت سر ــ قلعه ای قدیمی بر قله کوه پایین مازوسر راه رامسر به جوردی یا جواهرده امروزی. بر سر قله این کوه آثار باقیمانده دیوارهای قلعه ای قدیمی از سنگ دیده می شود . آثار آبادی و شهری قدیمی در مرتع پر چو در میان بند سخت سر یا رامسر امروزی. در سرراه رامسر به جواهرده در مرتعی به نام پرچه یا پر چو آثار ساختمان و گورستانی قدیمی دیده می شود. در محل دیگری از این مرتع محلی به نام شهرستانک است که آثار ساختمان و آبادی قدیمی است. مسجد و بقعه ای در دریا پشته حومه سخت سر، نوسازی شده است، و آثار قابل ذکر ندارد. بقعه پوتک در پشت توبن سخت سر، داخل جنگل، بقعه ای زگالی است، و آثار قابل ملاحظه ای ندارد. قلعه دیزکول، در محال سخت سر، معروف است که سمج شه پرچال به این قلعه منتهی می شود. از این قلعه آثاری بر جا نمانده بود. مسجد و مدرسه میرزا عبدالباقی خان در آخوند محله رامسر. آثار قلعه ای قدیمی در قلعه باغ نزدیک نیاسته، اطراف آن خندقی به عرض هشت متر و ارتفاع چهارمتر باقی است، مابقی اراضی آن تبدیل به باغ چای شده است. در خشکاسرای بالای قریه سرولات آثار استخری بزرگ و گورستانی وسیع قدیمی است. چاهی در هزارچال در محال سخت سر، سر راه سادات محله به اربه کله است، و باقی راه را پیاده یا با مال باید رفت. گوستانی قدیمی در میان ده، زیر خاکی فراوانی از اینجا بیرون آورده اند . بقعه ای قدیمی در کهنه میان ده، نزدیک دهکده جنگ سرا. غاری در پایین کوه قلعه بند یا شاه نشین کنار شاهراه عباسی پشت دهکده رمک. بقعه ای در شاه منصورمحله. بقعه ای در دهکده ایرانی از دهکده های جنت رودبار، جنت رودبار. قلعه گل کند در جنت رودبار، در محل معروف بود، که سمجی به چاه قلعه مارکوه دارد. قلعه دربندان در جنت رودبار. گورستان گبری در مراتع اژدلم سر راه رامسر به جوردی (جواهرده). در این مرتع گور های بزرگ و فراوان است. آهن پچان آثار قدیمی کوره ها و معدن آهن است. سر راه جوری (جوارده) از راه رجه. راه از پهلوی پل بامسی به قهوه خانه بارگاه می رود، آهن پچان روبروی قهوه خانه می افتد. بقعه ای بر بالای اشکونه کوه در راه ییلاق جوردی. دو بقعه قدیمی قدیمی در تنگه دره جوردی، یکی به نام سید خرم کیا و دیگری به نام آجنکوله. مسجد و حمام این محل نیز قدیمی است . گورستان گیری در سرخ تله یا کهه بن در جوردی. گورستان گبری درپای کوه وژه در جوردی . آثار قلعه ایی قدیمی بر قله کوه زین دشته، شرق جوردی . گورستانی قدیمی شامل گورهای گبری و اسلامی در لپاسر جوردی . آثار خرابه دهکده قدیمی در اسیه گا جوردی. آثار خرابه آبادی قدیمی در بازرشت در دهکده جوردی . خانه ای قدیمی ملکی میررضائی در دهکده جوردی. خانه ای قدیمی ملکی آقای لاریجانی در دهکده جوری.
بقعه آقا سید حسن بن امام موسی الکاظم ــ در دهکده چاک بلوک جنت رودبار، بنایی است از سنگ و گل و چهار طرف آن چهار ایوان کتابی است. هر ایوان دارای هشت ستون با سر ستون های ظریف است. پنج ستون ایوان جلو لاچ لنگری ظریف است. مقطع سایر ستونها هشت ضلعی است. ایوانها تکائل صندوقی و کنده کاری های هندسی دارد.
راههای قدیمی رامسر یا سخت سر ــ راه قدیمی جوردی یا جواهرده به قزوین، این راه از دهکده ییلاقی جوردی به زلزلان دشت ـ سیاه کوتی ـ اژدهاسنگ ـ باغ دشت ـ یال بکت ـ لپاسر ـ تمل، از دهکده تمل که جزء بالا اشکور است، و سایر دهکده های این ناحیه کوهستانی راه های متعددی به قزوین می رود.
راه شاه عباس در رامسر ــ این راه از سورخانی به میان ده، از میان باغها و اراضی می گذرد و به میان ده وارد می شود. از پل دوم و کنار حمامی قدیمی می گذرد و به برتولو می رسد، و وارد لات می شود و به سه راهی می رسد، از رودخانه ایلچارود می گذرد و به رزه سر وارد می شود. پس از گذشتن از باغها و مزارع به شیخ زاهد محله می رفته است .
قلعه بند ــ یا شاه نشین در میان جنگلی در جنوب غربی سخت سر. قلعه ای است قدیمی با دیوار های سنگی و آجری و غرفه ها و پله ها، که بیشتر آنها را خاک و سبزه و درخت پوشانده است. آب قلعه از چشمه درواست (؟) می آمده و هنوز گنگ های سفالین آن بر جای است. در محل معروف بود بر اثر جنگی که قلعه نشینان با مهاجمان داشته اند، مخالفان آب قلعه را در محلی به نام جولابن (؟) بستند و مهار کردند، و در نتیجه نرسیدن آب به قلعه، ساکنان مجبور شدند قلعه را تخلیه کننند.
چند جا و بناها و آثار تاریخی دشت و کوهستان سخت سر ــ قلعه ای قدیمی بر قله کوه پایین مازوسر راه رامسر به جوردی یا جواهرده امروزی. بر سر قله این کوه آثار باقیمانده دیوارهای قلعه ای قدیمی از سنگ دیده می شود . آثار آبادی و شهری قدیمی در مرتع پر چو در میان بند سخت سر یا رامسر امروزی. در سرراه رامسر به جواهرده در مرتعی به نام پرچه یا پر چو آثار ساختمان و گورستانی قدیمی دیده می شود. در محل دیگری از این مرتع محلی به نام شهرستانک است که آثار ساختمان و آبادی قدیمی است. مسجد و بقعه ای در دریا پشته حومه سخت سر، نوسازی شده است، و آثار قابل ذکر ندارد. بقعه پوتک در پشت توبن سخت سر، داخل جنگل، بقعه ای زگالی است، و آثار قابل ملاحظه ای ندارد. قلعه دیزکول، در محال سخت سر، معروف است که سمج شه پرچال به این قلعه منتهی می شود. از این قلعه آثاری بر جا نمانده بود. مسجد و مدرسه میرزا عبدالباقی خان در آخوند محله رامسر. آثار قلعه ای قدیمی در قلعه باغ نزدیک نیاسته، اطراف آن خندقی به عرض هشت متر و ارتفاع چهارمتر باقی است، مابقی اراضی آن تبدیل به باغ چای شده است. در خشکاسرای بالای قریه سرولات آثار استخری بزرگ و گورستانی وسیع قدیمی است. چاهی در هزارچال در محال سخت سر، سر راه سادات محله به اربه کله است، و باقی راه را پیاده یا با مال باید رفت. گوستانی قدیمی در میان ده، زیر خاکی فراوانی از اینجا بیرون آورده اند . بقعه ای قدیمی در کهنه میان ده، نزدیک دهکده جنگ سرا. غاری در پایین کوه قلعه بند یا شاه نشین کنار شاهراه عباسی پشت دهکده رمک. بقعه ای در شاه منصورمحله. بقعه ای در دهکده ایرانی از دهکده های جنت رودبار، جنت رودبار. قلعه گل کند در جنت رودبار، در محل معروف بود، که سمجی به چاه قلعه مارکوه دارد. قلعه دربندان در جنت رودبار. گورستان گبری در مراتع اژدلم سر راه رامسر به جوردی (جواهرده). در این مرتع گور های بزرگ و فراوان است. آهن پچان آثار قدیمی کوره ها و معدن آهن است. سر راه جوری (جوارده) از راه رجه. راه از پهلوی پل بامسی به قهوه خانه بارگاه می رود، آهن پچان روبروی قهوه خانه می افتد. بقعه ای بر بالای اشکونه کوه در راه ییلاق جوردی. دو بقعه قدیمی قدیمی در تنگه دره جوردی، یکی به نام سید خرم کیا و دیگری به نام آجنکوله. مسجد و حمام این محل نیز قدیمی است . گورستان گیری در سرخ تله یا کهه بن در جوردی. گورستان گبری درپای کوه وژه در جوردی . آثار قلعه ایی قدیمی بر قله کوه زین دشته، شرق جوردی . گورستانی قدیمی شامل گورهای گبری و اسلامی در لپاسر جوردی . آثار خرابه دهکده قدیمی در اسیه گا جوردی. آثار خرابه آبادی قدیمی در بازرشت در دهکده جوردی . خانه ای قدیمی ملکی میررضائی در دهکده جوردی. خانه ای قدیمی ملکی آقای لاریجانی در دهکده جوری.
موزه رامسر ــ این موزه در محل کاخ سلطنتی رامسر و در مجاورت غرب هتل بزرگ قرار دارد، علاوه بر اشیایی که به نمایش گذاشته، ساختمان کاخ نیز دیدنی است. این بنا در اوایل دوران پهلوی در میان باغی بزرگ باشیوه معماری اروپایی ساخته شده است، سنگ های مرمر سفیدرنگ در تزیینات خارج بنا و ستونها ومجسمه حیوانات بکار رفته، به این کاخ جلوه‌ای ویژه بخشیده است. هم‌اکنون آثاری از هنرمندان مشهور ایران و جهان شامل مجسمه‌های برنزی و سنگی، تابلو های نقاشی و فرش در این کاخ در معرض دید عموم مردم قرار دارد.
عکس خوراک ماهی در رامسر، عکس شماره ۷۱۲۳.