زنده کردن فرهنگ تاریخی ایرانی را باید یک اصل مهم در آموزش نوین پایه دانست، فرهنگ تاریخی ایرانی سراسر سازندگی و پهلوانی و خدمت بمردم و جامعه است.
زنده کردن فرهنگ تاریخی ایرانی
تصویر اولین همایش شاهنامه خوانی کودکان و نوجوانان، عکس شماره ۳۶۸۵.
لوگو تخصصی و تخصصی تر باشیم، عکس شماره ۱۵۲۹.
برگه 1353 پیوست لینک زیر است:
زنده کردن فرهنگ تاریخی ایرانی
آشنایی کودکان با شاهنامه آری، آموزش نقالی نه
راهکاری برای آموزش نوین در مدارس
مریم نظری
از زمانی که مرام پهلوانی و آیین جوانمردی در فرهنگ ایرانی به دست فراموشی سپرده شد، و بین فرهنگ و اخلاق ایرانی با کودکان فاصله افتاد، مشکلات بی شمار داخلی، جامعه را به زانو در آورد.
اختلاس، دلالگری، حقوق های نجومی، رانت خواری شکاف طبقاتی، بی اعتمادی به مسولین، آمار بالای طلاق و اعتیاد همگی نشانه ی کمرنگ شدن اخلاق و فاصله گرفتن مردم از پیشینه فرهنگی و دینی خود است.
آیا برای پایان دادن به این مشکلات چاره ای جز بازگشتن به فرهنگ اخلاق مدار پیشینیان هست؟ یا باید همچنان ساده انگارانه فکر کنیم با برکناری، رسوایی و دادگاه های علنی می توان امید بهبود را به جامعه داد؟
کارهای بزرگ فقط از انسانهای بزرگ رخ می دهد، و انسانهای بزرگ از گود زورخانه ها بیرون می آیند، و از پشت نیمکت مدرسه ها در صورتی که آموزه های آن در راستای اخلاق و انسان سازی باشد. انسان با آمار الکی و مدرک سازی الکی بوجود نمی آید.
اما شوربختانه مدرک گرایی و مدال مداری، ما را از مسیر صلاح خارج کرده و به قهقرایی سوق داده، که رو به تاریکی و پشت به آفتاب دارد.
اگر معلمان از این منظر به رسالت و مسولیت خویش نظر کنند، بار سرنوشت یک مملکت بر شانه آنهاست.
چرا بچه های نسل های گذشته، با این که سختگیری و توجه برای تربیت آنها کمتر بود، اخلاق مدارتر از کودکان امروزی بار می آمدند؟!
به جرات می توان گفت جدا شدن محل زندگی پدر بزرگها و مادر بزرگها، و شیوه های نادرست آموزشی کشور در تربیت و نهادینه کردن اخلاق و فرهنگ ایرانی- اسلامی یکی از مهمترین علت های آن است.
کودکان ما دارند خوی پهلوانی و جوانمردی و غیرت ایرانی را فراموش می کنند، چون نه تنها دیگر کسی برایشان از رستم و گیو و گودرز نمی گوید، بلکه با قصه ها و انیمیشن های فرهنگ بیگانه رشد میکند، و الگوهای رفتاری غیر ایرانی در وجودش نهادینه می شود.
جامعه شناسان، ملتی که ارتباطش را با پیشینه اش قطع کرده، و اصالتش را از دست داده، محکوم به فنا می دانند، زیرا هیچ وجه مشترک و انگیزه ای بین مردم برای همبستگی و شور میهن پرستی وجود ندارد.
در زمانی که دشمنان بیش از هر چیزی مرزهای فرهنگی ما را نشانه رفته اند، شاید ضرورت شناخت و انس با شاهنامه که آیینه فرهنگ کهن ایرانی ست، باید بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد.
چرا درس اخلاق فقط در حوزه های علمیه است؟ چرا نباید از کودکی آموزش اخلاق را به عنوانی درسی ثابت در تمام مقاطع گنجاند، و با تکرار آن باور نسل های آینده را ساخت؟
با همین دید چندی پیش طرحی برای آموزش اخلاق در مدارس، با بهره گیری از جذابیت های نمایشی و روایی نقالی نوشتم، که بعدها متوجه شدم پای نقالی خیلی وقت است به مدارس باز شده، اما نه با هدف انسان سازی و آموزش اخلاق.
وقتی برای اولین بار نقل مرشد سعیدی (آخرین بازمانده نسل نقالان قدیم ایران) را دیدم، تصورم بر این بود که از این هنر فقط نامی باقی مانده، و «آسید مصطفی» تنها کسی ست که نقل می گوید. از این رو تلاش کردم تا با معرفی و ثبت ملی مرشد سعیدی به عنوان (گنجینه زنده بشری) شرایطی را برای ادامه راه ایشان و احیای نقالی ایجاد کنم.
اما بعدها با این واقعیت رو به رو شدم، که نقالی نه تنها هنری فراموش شده نیست، بلکه به طرز عجیبی رو به رشد است. به شکلی که می شود گفت با دوره جدیدی رو به رو هستیم، که می توان از آن با عنوان ( پایان خواب زمستانی نقالی) یاد کرد. این شرایط نه تنها خوشحال کننده نیست، بلکه از بسیاری جهات موجب نگرانی ست.
در موج جدیدی که امروزه با آن رو به رو هستیم، چون راه ورود به این هنر از شیوه های مختلف (تعزیه، تئاتر و شیوه های غیر مستقیم دیگر) است، با فاصله گرفتن از سبک نقالی اصیل، سرشت و هویت آن نادیده گرفته شد، و جنبه نمایش و سرگرمی به خود گرفت. چون اغلب نقالها باطن شاهنامه و پیامهای آن را درک نکرده، و فقط ظاهر آن را می بینند.
نقالی همان طور که از نامش پیداست، هنری ست بر پایه نقل و کلام، و بر عکس تصور عده ای فقط چوب چرخاندن و عربده کشیدن و کف زدن روی صحنه نیست. نقالی یک مرام است، همان طور که پهلوانی فقط میل و کباده زدن نیست. نقال باید به آنچه که می گوید باور داشته باشد وگر نه سخنش به جان شنونده نمی نشیند.
سبک «آسید مصطفی» به باطن و روح شاهنامه نظر دارد، و به آنچه که در پس داستانها برای کمال روح بشر کار ساز ست می پردازد.
تاریخ هنر و ادبیات همواره با این بحران رو به رو بوده، که هر وقت از اندیشه و محتوا کاسته می شود، برای پر کردن این کاستی به فیزیک و ظاهر اثر بیشتر پرداخته می شود، و با آرایه ها، بزک کردن کلام، هیاهو و غلو در ساختار، هواس مخاطب از جستجوی محتوا پرت می شود.
همانند آنچه که در سبک بسیاری از نقالان امروزی می بینیم، که نشان دهنده نداشتن شناخت کافی و درست از شاهنامه است.
شوربختانه پای کاسبان نقالی به مهدهای کودک هم باز و تبدیل به رقابتی برای جذب مشتری بیشتر شده، آن هم توسط مربیان غیر متخصص، که حتا قادر به خوانش درست شعرهای شاهنامه هم نیستند.
پافشاری و سختگیری در حفظ شعرهایی، که خوانش و درک آن برای بزرگسالان هم دشوار است، نه تنها باعث ایجاد علاقه در کودکان نسبت به شاهنامه نمی شود، بلکه باری جز دلزدگی آنها ندارد.
آموزش نقالی در مدارس هم رو به گسترش است، و تبدیل به یکی از پایه های ثابت برنامه های فرهنگی – هنری مدارس شده.
همانطور که گسترش و نگاه امروزی به آیین پهلوانی، نه تنها باعث دوام و تاثیر مثبت آن بر جامعه نشد، بلکه حرمت و شأن گذشته اش در نگاه مردم رو به کاستی گذاشت، دور نیست روزی که ارزش و اعتبار شاهنامه و نقالی هم در این هیاهو گم شود.
پهلوانان روزگاری امید و پناه مردم برای دادخواهی و امانت داری و کارگشایی بودند، اما امروز دیگر تقدس و جایگاه گذشته اش را ندارد، چون در تب پهلوان بازی، باطن و مرام آن به دست فراموشی سپرده شد، و از پهلوانی فقط بازو و سینه ستبرش هدف و آمال جوان ها برای خودنمایی قرار گرفت.
به نظر نگارنده بهتر است، به جای آموزش نقالی به کودکان، آنها را با داستان ها و پندهای شاهنامه آشنا کرد، و هیچ گاه بدون شناخت کافی، این اجازه را به خود و دیگران نداد، تا به جای به نمایش گذاشتن و استفاده ابزاری از نقالی، با حرکتهای سبک، جایگاه این هنر اصیل و انسان ساز را در نظر مردم از بین برد.
در سبک «آسید مصطفی» نقال حتا اگر به اتفاق عصایش از دستش بیفتد، شایسته نمی داند مقابل مردم خم شود و عصایش را بردارد، چون همواره باید هیبت و هیمنه اش را در نظر تماشاگر حفظ کند، تا سخنش نفوذ بیشتری داشته باشد.
با این رفتار و روش رو به رشدی که امروزه هنر نقالی با آن رو به روست، اگر تعریف درستی از سرشت اصلی آن نشود، و چهار چوب روشمندی برای کاربرد آن نگاشته نشود، دور نیست روزگاری که این گنجینه فرهنگی در دست نااهلان از ارج و قیمت بیفتد.
امید است با رای و تلاش آموزگاران و فرهنگ دوستان در استفاده از نقالی و ابزارهای فرهنگی دیگری از این دست، برای آموزش اخلاق در مدارس گامهای امید بخشی برداشته شود.
……………
نظر انوش راوید: نوشته خیلی خوب از مریم نظری گرامی بود، امیدوارم کشور را بتوانیم از شر فرهنگ خارجی نجات دهیم، و زنده کردن فرهنگ تاریخی ایرانی در آموزش پایه را اجرا کنیم.
……………
برچسبها: زنده کردن، فرهنگ تاریخی، فرهنگ ایرانی، آشنایی کودکان، شاهنامه خوانی، آموزش نقالی، راهکار آموزشی، آموزش نوین، آموزش مدارس، مریم نظری.
………….
زنده کردن فرهنگ تاریخی ایرانی
مستندهای مربوط
مستندهای بیشتر را در آپارات وبسایت ارگ ایران ببینید، لینک آن در ستون کناری
فیلم هنرنمایی و شاهنامه خوانی آوا فیاضی به دو زبان
بانو سیمین مهر آموزگار نقالی برای کودکان
……………………….
توجه ۱: اگر وبسایت ارگ ایران به هر علت و اتفاق، مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد، در جستجوها بنویسید: تارنمای ارگ ایران، یا، فهرست مقالات انوش راوید، سپس صفحه اول و یا جدید ترین لیست وبسایت و عکسها و مطالب را بیابید. از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم، همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع، آزاد و باعث خوشحالی من است.
توجه ۲: جهت یافتن مطالب، یا پاسخ پرسش های خود، کلمات کلیدی را در جستجو های ستون کناری ارگ ایران بنویسید، و مطالب را مطالعه نمایید. در جهت دانش مربوطه این تارنما، با استراتژی مشخص یاریم نمایید.
توجه ۳: مطالب وبسایت ارگ ایران، توسط ده ها وبلاگ و تارنمای دیگر، بصورت خودکار و یا دستی کپی پیس می شود، از این نظر هیچ مسئله ای نیست، و باعث خوشحالی من است. ولی عزیزان توجه داشته باشند، که حتماً جهت پیگیر و نظر نوشتن درباره مطالب، به ارگ ایران مراجعه نمایند: در اینجا http://arq.ir.
ارگ ایران http://arq.ir
پرسشهای خود را ابتدا در جستجوهای تارنما بنویسید، به احتمال زیاد پاسخ خود را می یابید
جهت آینده ای بهتر دیدگاه خود را بنویسید، و در گفتگوهای تاریخی و جغرافیایی و اجتماعی شرکت کنید
برای دریافت فهرست منابع نوشته ها در بخش نظرات زیر برگه مورد نظر پیام بگذارید