Skip to main content

تاریخ پزشک و پزشکی در ایران
تاریخ پزشک و پزشکی در ایران
تاریخ پزشک و پزشکی در ایران
عکس تاریخی عطار پارسی هنگام مطالعه کتاب خطی،  حدود ۱۳۰۰ خورشیدی،  عکس شماره ۵۹۹.
تاریخ پزشک و پزشکی در ایران
داستان زایمان بانوان در دوران کهن
جلال بهرنگی ــ  ژولیده ‌ای روی زمین،  انسان غارنشین ….
    . . . زن به خود می ‌پیچد،  فریاد می‌زند،  الو می ‌گیرد،  چنگ می‌اندازد بر گیسوان ژولیده و ندیده در آیینه.  زن نعره می‌کشد.  زن می‌پیچد به خود.
   زمین، داغ است.  زمین، زن است.  زن بچه می‌زاید.  زن، می‌میرد،  مثل هزاران قبل از خود.
   زمین،  می‌فهمد درد چیست.  زمین درد می‌کشد تا او کودکی به دنیا آورد.  زمین، الو می‌گیرد تا زن بزاید.
   زن غار نشین است.  مسئول آتش‌ است و تقسیم شکار.  او همسایه درد و مرگ است تا یکی بچه بزاید.  تا یک نفر به غار نشینان اضافه شود.
   زن، مثل زمین،  مثل تاریخ،  راز است.  زایش زن،  راز است خاصه در دوره غار نشینی.
   زن تنها می‌زاید. ایستاده می‌زاید چون مادیه‌ها.  مثل یک غزال، مثل یک آهو.
   زایمان زن ایران باستان،  یک راز است.  این را از ردپای بی‌جان تاریخ می‌توان فهمید؛  آن زمان که انسان غار نشین بود.
   همه باستان ‌شناسان می‌دانند که از زن غار نشین کمتر یافته ای در کف دارند.  ما از انسان این دوره،  از زندگی و عشق و زایمان زن غار نشین هیچ نمی‌دانیم.
   تنها وقتی کاوشگران به قدیمی ‌ترین و نخستین شهر/ دهکده ایرانی در گنج تپه هرسین کرمانشاه رسیدند، نشانه ‌هایی از گونه زایمان پیدا کردند.  9 هزار سال پیش، گنج تپه هرسین ۳۰ خانوار داشت و بهترین یافته‌ های باستان ‌شناسان،  پیکرک‌ های گلی زنانی درشت اندام بود،  زنانی از جنس زمین.  زنانی پیچیده به خود از درد زایمان.
پیکرک‌ های کشف شده نتیجه روایت هنرمندانه از زن و زایمان اهالی گنج تپه هرسین بود،  و هنرمند پیکرک‌ تراش، که نامی و نشانی از او در تاریخ نیست،  چه گمنام اعضای بدن زن را تراشیده و زایمان ‌آسان و بی‌خطر را تصویر کرده است.
  پیکرک تراش که بود؟  نامش را کدام ‌تان می‌دانید؟
   ما از او مثل زندگی زن غار نشین،  هیچ نمی ‌دانیم.  تنها یادگار تاریخ در این زمان نشان می‌دهد که یک هزار سال بعد از ساخت پیکرک‌ های گنج‌ تپه هرسین،  شواهدی از زایمان آسان وجود داشته است.
   تپه سراب کرمانشاه،  آغاز دوران نوسنگی،  8 هزار سال پیش.
   اهالی تپه سراب کرمانشاه هرگز تصور نمی‌کردند،  بیش از هشت هزار سال بعد،  نامی از آنها برده شود،  و باستان ‌شناسان و دیرینه شناسان چنین بنویسند،  که اینجا روزگاری نشانه ده‌ نشینی یا دهکده‌ های کشاورزی در آغاز دوران نوسنگی بوده است،  و حالا صحبت از زایمان زن است.
   پیکره‌ های یک زن از گل خام که از کاوش‌ های تپه‌ سراب کرمانشاه به دست آمده،  در دنیای باستان ‌شناسی به ونوس تپه سراب معروف است.  این پیکره هر چند زایمان زن را نشان نمی ‌دهد،  اما با توجه به این که در ساخت و پرداخت اعضای باروری زن بسیار تاکید کرده و مبالغه شده،  می‌توان فهمید که فکر مردم گنج تپه و تپه سراب چه اندازه همسان بوده است.  این پیکره گلی چنان حرکت دارد و چندان گویای ویژگی‌ های زنانه است،  که هر بیننده از هنر،  ظرافت و راز و رمز آن شگفت زده می‌ شود.
    احسان یغمایی،  باستان‌شناس اینها را می‌گوید و تاریخ را ورق می‌زند:  در هزاره‌ های بعد پیکره‌ هایی به دست آمد،  که اندیشه زایمان آسان و بی ‌خطر را با گونه‌‌ های یافت شده در تپه سراب کرمانشاه،  تطبیق داد اما نه نقوش روی سفالینه‌ها،  نه مهرها و یا اثر آنها و نه روی دیوار نگاره‌ها و سنگ نگاره‌ها نشانه‌ای از زایمان زن ایرانی ندارند.
   شاید نشانه‌ های بیشتر از زایمان زن ایرانی را باید از روی پیکرک‌ های گلین بَغ بالغ یا زن خدا (الهه) ایشتار، نانا،  که در کاوش ‌های باستان‌ شناسی خاور نزدیک به ویژه در ایران به دست آمد، جستجو کرد.  این پیکرک‌ها برایمان از عاطفه، احساس و جسم زنان حرف می زنند.
   یکی از این پیکرک‌ها ایشتار بابلی یا کیریریشه عیلامی،  زن خدای باروری است که به نشانه فراوانی شیر در پستان،  دست روی سینه‌ هایش گذاشته است.  این پیکرک از کاوش‌ های هفت تپه دشت خوزستان،  به سرپرستی دکتر عزت‌الله نگهبان به دست آمده است.
   کاوش ‌های بیشتر دکتر نگهبان در نیایشگاه‌ها چون معبد ایلامی هفت تپه شوش،  که حدود ۳۵۰۰ سال پیش آباد بوده و هر روز زائران بسیاری از قوم ایرانی ایلامی را برای پرستش خدایان فرا می‌ خوانده است،  بیشترین پیکره‌ های ایشتار را کشف کرد که اگرچه بدون سر یا تنه بوده‌اند ولی گویای ویژگی نیاز مادران است.  در این پیکره‌ها زنان و مادران چه نیاز هایی را فریاد کشیده اند؟  عشق، ازدواج، زایمان یا که آرزوی تولد نوزاد پسر؟
   یغمایی، باستان‌شناس:  نیت زنان ایلامی ایرانی می‌توانسته شامل همه این موارد باشد،  آرزوی زناشویی،  زایمان سبک و بی‌خطر،  تولد نوزاد پسر و حتی کامیابی در عشق.  به این ترتیب بوده که زنان بخشی از پیکره‌ های بغ بانوی خود را نذر نیایشگاه می‌کردند و اعتقاد داشتند پس از برآورده شدن نذر،  دوباره به این معبد باز گردند،  و به شکرانه برآورده شدن حاجت خود،  بخش دیگری از پیکره را که نزد خود نگاه داشته ‌اند،  پیشکش معبد کنند.  رسمی که امروز هم در بسیاری از آبادی‌ها و روستاها اتفاق می‌افتد و زنان و دختران برای برآورده شدن نذر و نیاز خود به قدمگاه‌ها و امامزاده‌ها می‌روند و تکه‌ای پارچه یا قفل می‌بندند.
   معبد سرخ دم،  سال ۱۳۱۷ خورشیدی، کوه دشت،  لرستان
   زمین، هزاره اول پیش از میلاد را فهمیده است.  باستان شناسان تاریخ می‌گذارند تا بماند در یادها که زن،  مثل زمین بچه می‌زاید و هنوز هم درد می‌کشد.  زن هنوز هم فریاد می‌زند تا یک نفر به زمین اضافه شود.
   همه چیز از یک سنجاق با نقش و نگار هایش شروع شد.  ورقه ‌های فلزی پهن مدور به اندازه یک زیر فنجانی،  که نشان می‌داد زایمان زن ایرانی در کوه دشت / لرستان چگونه بوده است.
   اریک اشمیت،  باستان‌شناس دانشگاه پنسیلوانیا:  این سنجاق‌ها را میان درز های سنگی نیایشگاه سرخ دم که بدون ملات روی هم چیده شده بودند، پیدا کرد.  آیا این سنجاق ها نشانه آرزوی باروری بوده؟
   یغمایی می‌گوید:  از نحوه ساخت و پرداخت این سنجاق‌ها می‌توان فهمید که کاربرد آنها تزیین لباس یا سنجاقی برای گیسوان نبوده است.  اما نقش و نگار های روی سنجاق‌ها نشان می دهد که زنان آن زمان این سنجاق ها را به معبد سرخ دم پیشکش کرده‌اند.
   زن کوه دشتی چگونه زندگی کرده،  چگونه عاشق شده؟  از شما کدامتان می دانید؟
   زن کوه‌دشت،  چگونه عاشق می‌شده،  چگونه زندگی می‌کرده و بعد از ازدواج،  در آرزوی فرزند پسر بوده یا دختر؟  او با خود چه می‌گفته؟
   . . .  من هم بچه می‌زایم.  پسری به دنیا می‌آورم.  از پستانم شیر می‌خورد.  بزرگ می‌شود.  قد می‌کشد.  او هم پدر می‌شود…  من پسر می‌زایم.
   زن کوه‌دشت،  لبخند می‌زند.  آرزوی فرزند پسر دارد.  آرزویش و لبخندش می‌نشیند روی سنجاق،  روی ورقه‌ های آهنی.  آرزوی پسر‌زایی،  گوشه ‌ای از تاریخ سرخ دم را پر می‌کند.  همه زنان چنین آرزو می‌کنند و سنجاق‌ها با همه نقش و نگار هایشان که زنی است با دستان فشرده برسینه،  در آرزوی شیردهی به فرزند پسر و زایمانی بی‌خطر،  پیشکش نیایشگاه می‌شود.
   حالا زن لبخند می‌زند.  او می‌دانسته تولد فرزند با سر،  چندان دردناک نیست.  او می داند زنان بسیاری پیش از او هنگامه زایمان در گور شده ‌اند.  او اما هزاره‌ ای بعد از زن غارنشین،  آرزوی زایمان بی‌خطر دارد و خواهشی از خدایش در معبدی که سنجاق باران است.
   یغمایی تصویر سنجاق پیشکش معبد سرخ ‌دم کوه ‌دشت را برایمان معنا می‌کند:  زن،  لبخند رضایت دردناکی دارد، چون لبخند بیشتر زنان پس از زایمان دیده می‌شود.  دستانش را نگاه کنید که بر سینه می‌فشارد و آرزوی شیر در پستان دارد و نقش دو بز کوهی در دو سویش،  که نماد حامیان «اشی» بغ بانوی بارداری هستند،  که گاه فرشته بالدار را می‌مانند.  به گمانم زایمان خوابیده یا نیمه خوابیده زن همان گونه که نقش شده،  از هزاره‌ های پیش، رایج بوده است.  منبع اینترنت.
تاریخ پزشک و پزشکی در ایران
عکس نمونه یک غار نشینی از یک موزه،  عکس شماره ۴۱۰۴.
تاریخ پزشک و پزشکی در ایران
    سبز= جنگل های شمال ایران، سفید= آسمان شفاف مرکز ایران، قرمز= سرخی فجر خلیج فارس 

 درمان در ایران
      در این صفحه از روش های تاریخی درمان در ایران می نویسم،  که همچنان موازی با پزشکی مدرن در جریان است.  این درمان تاریخی ایرانی،  در چند دهه گذشته بخاطر تبلیغات پزشکی و داروئی سرمایه داری رو به زوال رفت،  ولی اکنون دوباره لنگ لنگان و کم کم رو به رونق گذاشته است.
 تاریخ پزشک و پزشکی در ایران
عکس تاریخی عطار ایرانی هنگام مطالعه کتاب خطی پزشکی تاریخی ایران،  عکس شماره ۱۲۹۱.
تاریخ پزشک و پزشکی در ایران
گیاهان دارویی ایرانی
      انسان جزئی از طبیعت است،  بهمین جهت،  طبیعت برای مداوای هر بیماری انسان،  گیاهی عرضه کرده است.  انسان هر چه به طبیعت نزدیکتر شود،  سالم‌ تر می ماند و بیشتر عمر می‌کند،  همچنین می تواند جهت درمان بیماری خود،  از موارد طبیعی استفاده کند.  باید گفت که انسان تنها با دارو های شیمیایی مداوا نمی‌شود،  عوامل طبیعی ضمن نقش پیشگیری،  دارو و درمان در برابر بیماریها را هم دارند.  گیاهان دارویی یکی از برکات طبیعت و زمین ما است،  و اصولاً بر همین اساس طی ۷۰۰ میلیون سال،  زیست شکل گرفته است.  استفاده از گیاهان دارویی برای درمان بیماریها،  از ابتدای پیدایش انسان بوده است.  نباید نادیده گرفت،  حیوانات هم برای درمان خود از گیاهان مخصوصی،  که می دانند استفاده می کنند.  گیاهان دارویی در طبیعت می‌رویند،  در دشتها، مراتع وسیع، جنگلها و … پیدا می‌ شوند.  بدست کسی کاشته و آبیاری نشده است،  هزاران سال است که بدین منوال در چرخه حیات بوده،  و طبیعت را آرایش می‌دهند.
   رابطه گیاهان دارویی و بیماری ــ  هر خاکی و هر آب و هوایی،  بستر انواع از گیاهان دارویی است.  بنابر این همه چیز در همه جا نمی‌روید،  و حکمت خلقت در این است،  که هر جا بیماری هست،  قطعا نوع گیاه دارویی آن نیز یافت می‌شود.  از طرفی همه گیاهان داویی در یک فصل خاص نمی‌رویند.  هنوز کسی رابطه بین شیوع بیماری در یک فصل،  یا یک زمان و وفور گیاهان دارویی آن فصل را جستجو نکرده است،  ولی می‌دانیم که بسیاری از بیماریها در فصل خاص شیوع پیدا می‌ کنند،  و بعضی از گیاهان دارویی شناخته شده و ناشناخته،  نیز در همان فصل به وفور یافت می‌شوند.  هر ماده که در گیاهی پیدا می‌شود،  دارای نقش خاصی در گیاه می ‌باشد،  ماده می‌تواند در ساختمان گیاه برای انجام اعمال حیاتی بکار رفته باشد،  ماده می‌ تواند در ساختار خواص فیزیکی و شیمیایی گیاه نقش داشته باشد.
   روغنهای عطری:  مواد عطری،  درمان بخش تمیز کننده،  ضد عفونی کننده،  محرک اشتها، هضم کننده غذا،  ضد درد،  ضد نفخ معده و روده،  و ضد اسپاسم عضلانی می‌باشند.
   آلکالوئیدها:  انواع مواد مخدر از جمله مرفین،  کدئین و کوکائین،  در شمار آلکالوئیدها هستند.  هر کدام از این مواد نقش مخصوص و معین در درمان بیماریها دارند.
   مواد پروتئینی:  مواد پروتئینی از ترکیب اسید های آمینه ایجاد شده‌اند،  نصف اسید های آمینه را انسان قادر به سنتز آنها نیست،  و باید توسط تغذیه گیاهی و جانوری وارد بدن شوند.
   مواد تلخ مزه:  بسیاری از گیاهان دارای مزه تلخ مزه هستند،  مانند کاسنی که خواص دارویی و درمانی دارد.  مواد تلخ مزه غیر سمی محرک اشتها بوده،  و تحرک کننده بسیاری از اندام های برای فعالیت بیشتر مانند،  کبد و کیسه صفرا هستند.
   فلاونوئیدها:  فلاونوئیدها مواد موثری هستند،  که عمدتا در گیاهان عالی یافت می‌شوند،  این مواد انواع سموم در بدن را خنثی می‌کنند.
   تاننها:  خاصیت ضد درد دارند،  لثه‌ها و پوست دهان را محکم و تمیز می‌کنند،  اثر مثبت روی جدار معده و روده‌ها دارند.
   مواد لعاب‌دار:  وظیفه این مواد این است که مایعات را به این مواد متصل می‌کنند،  این مواد موجب کاهش کلسترول خون می‌شوند.  گیاه پنیرک، ختمی و بارهنگ، غنی از مواد لعاب‌دار هستند.
   جالب:  از دیگر مواد موجود در گیاهان دارویی، ‌ می ‌توان به ویتامین ها،  اسید های گیاهی و قندها اشاره کرد.
تاریخ پزشک و پزشکی در ایران
تهیه و تبدیل گیاهان دارویی
      هر گیاهی در طبیعت دارای روند رشد ویژه خود می‌ باشد،  خواص گیاهان در فصول، هفته‌ها،  وقتی روز و شب متغیر است،  به عنوان مثال بعضی از گیاهان به هنگام صبح،  و بعضی به موقع عصر و شب،  معطر می ‌شوند.  بنابر این از نظر خواص دارویی،  زمان مناسب برداشت محصول دارای اهمیت خاصی است.  قسمت های مختلف گیاه نیز دارای اثرات متفاوت هستند،  در بسیاری از موارد ماده موثر عمدتا در برگ، شکوفه، ساقه، ریشه، بذر یا میوه است.  همیشه گلها را قبل از ظهر،  یعنی زمانی که شبنم یا رطوبت شبانه از بین رفته است،  جمع آوری می ‌کنند.  معمولاً برگ های گیاه مورد نظر را،  قبل از غروب آفتاب جمع آوری می کنند.  بعضی از گیاهان باید در ظروف سر بسته و یا در کیسه کتانی نگهداری شوند.  کسانی که ذخیره سازی می ‌کنند،  باید مرتبا از نمونه‌ها بازدید کرده،  و از آفات و امراض احتمالی آگاه باشند.
      در سرزمین های که سابقه طولانی اقامت انسان دارند،  مردم آنجا تجربه خوبی برای استفاده از گیاهان دارویی را دارند،  ولی در سرزمین هایی که مردم سابقه زندگی در آنجا را ندارند،  فاقد تجربه استفاده از گیاهان دارویی هستند.  در هر صورت بهره برداری و تجویز گیاهان دارویی،  تخصص مخصوص می خواهد،  که باید زیر نظر مراجع علمی صلاحیت دار قانونی انجام شود.  در این موارد رشته های تحصیلی در دانشگاه های کشور های جهان وجود دارد،  و جوانان تحصیل کرده ای برای آینده پرورش می دهند.
   تهیه پودر گیاهان داویی ــ  در طول سال تهیه گیاه تر و تازه میسر نیست.  لذا گیاهان جمع آوری شده را بعد از خشکیدن،  باید به ورت پودر درآورده،  حتی‌المقدور در شیشه‌ های دهان گشاد نگهداری کرد.  پودر می‌تواند شامل اندام های گیاهی باشد،  که جداگانه نگهداری می‌شود.
   گیاهان دارویی مهم ــ  گل سرخ، بومادران، الکیل کوهی، برگ بو، لیموترش، وانیل، نعنا، فلفل سیاه، جعفری، میخک، پرتقال، هل، کافور، زنبق، بابونه و … از گیاهان دارویی مهم هستند.
   پرسش از عموم:  آیا شما تاکنون برای شناخت گیاه های داروئی،  و یافتن آنها در طبیعت اقدامی کرده،  یا مطالبی خوانده اید؟
تاریخ پزشک و پزشکی در ایران
گیاهان دارویی ایران
      از گذشته های دور ایران عزیز بخاطر داشتن سرزمین وسیع با آب و هوای گوناگون بزرگترین تولید کننده گیاهان دارویی بود.  در طول تاریخ هزاران حکیم و طبیب ایرانی،  که معروف بودن آنها تا امروز در دنیا باقی است،  در تهیه و تجویز و استفاده صحیح از گیاهان دارویی و طب سنتی در خدمت بشر و مردم شهر و دیار خودشان بودند.  هزاران سال پیش این علم از ایران به یونان و مصر و چین و هند رفته،  و پزشکان قدیمی ایرانی صدها نوع گیاه دارویی تهیه شده در ایران را به تمام گیتی و در خدمت به مردم بکار می بردند.  امروزه بیش از ده هزار نوع گیاه دارویی در ایران شناخته شده است،  که برای مردم و استفاده کنندگان مسلم شده است،  که تاثیر این گیاهان و دارو های سنتی بیشتر از دارو های امروزی است.  آمار نظام پزشکی ایران میگوید،  در حال حاضر ۸۰ هزار پزشک در ایران مشغول طبابت هستند،  که این بیش از دو و نیم برابر استاندارد جهانی است،  بیماران با مراجعه به این پزشکان گاهی به درستی درمان نمیشوند،  علت چیست؟  شاید دارو های امروزی اثر ندارند و یا تاثیر شان را از دست داده اند.
      بهتر است با استفاده درست و علمی از گیاهان دارویی و درمان سنتی و تاسیس یک دانشگاه برای این منظور،  گشایش جدیدی در درمان بیماری های بیشمار مردم باشد.  در طول تاریخ مردم دو طرف کویر های ایران یعنی ولایت ئیراق منجمله چین استان و هند استان و…،  و ولایت ئیران از طریق جاده طولانی ری با یکدیگر مبادلات داشتند،  و گاهی از دورانها در این جاده که از قزوین تا نیشابور،  ری داشت،  ری یعنی بلندا،   زنجیروار کاروانها در حرکت بودند.  در قرن ۲۰ کشور چین با کمک عوامل استعماری این راه را،  جاده ابریشم نامیدند،  و گفتند که از کشور چین تا اروپا امتداد داشت،  درصورتی که راه ابریشم،  ابریشم ایرانی تولید چین استان ایران را به روم ایران و شوش ایران می برد.  در میان راه شهر ری یکی از مراکز مهم مبادلات تجاری و از جمله آن گیاهان دارویی بود.  بنا براین شهر ری مرکز علم پزشکی هم گردید،  که طی حدود دو هزار سال دانشمندان معروفی به جهان عرضه کرده است.  کتابها و تجربیات اینان پایه گذار علم پزشکی در دانشگاه های قرون جدید بود.  به گفته انوش راوید وظیفه افراد محرک اندیشه ساز می باشد،  که این مهم را ارج نهند و بیاد دوران باشکوه گذشته آریائیها راهی بسازند،  که شهر ری را یکی از مراکز تاریخی پزشکی ایران معرفی کنند.  در وبلاگ جنبش برداشت دروغها از تاریخ ایران توضیح داده ام، که در این زمان ایرانیان در دانش چیزی از کشور های بزرگ کم ندارند،   نباید بگذاریم این علم تاریخی را که همراه سابقه درخشان است فراموش شود.
تاریخ پزشک و پزشکی در ایران
عکس گیاهان داروئی،  که در باغ های گیاهان دارویی ایران فراوان وجود دارند،  عکس شماره ۷۷۱۷.
      امروزه یکی از مهمترین و بهترین کارها در ایران،  پروش گیاه هان دارویی است،  دلیل اصلی آن وسعت و شرایط آب و هوایی،  و ارتفاع های بسیار متفاوت برای همه شرایط می باشد،  و نیز گران بودن و وارداتی بودن دارو های شیمایی است.
   پرسش از عموم:  آیا شما تاکنون از گیاهان دارویی و طب سنتی استفاده کرده اید؟
مزاج شناسی سنتی
      یکی از مهمترین موضوعات پزشکی سنتی که خیلی کار آمد هم بود،  مزاج شناسی است،  مزاج شناسی در علوم امروزی پزشکی جایگاه کمتری دارد،  زیرا برای شرکت های بزرگ داروئی و دانشگاه ها صرفه اقتصادی ندارد درباره آن تحقیق و بررسی کنند،  و جهت استفاده عموم منتشر نمایند.  در روستا های ایران هنوز پزشکان سنتی وجود دارند،  که در این باره خوب می دانند،  من سعی کردم اطلاعات آنها را گرد آوری نمایم،  اما چون گرایش تحقیقی من تاریخ اجتماعی است،  این اطلاعات را طبقه بندی علمی نکرده ام.  امیدوارم جوانان باهوش رشته ها و گرایشات مربوطه این کار را بکنند،  و بسادگی از کنار انواع اطلاعات و داده ها که اطراف آنها ریخته نگذارند،  و آنها را گرد آوری و طبقه بندی علمی نمایند،  تا بلکه ایران و ایرانی موفق تر وارد تمدن کنترل انرژی شود.
طبیعت مزاجی بشر
      بشر و حیوانات از طبیعت غذا می خورند،  که پس از هضم و جذب تبدیل به مواد اصلی بدن می شوند،  که شامل:  1 ـ  صفرا،  2 ــ  دم،  3 ــ  بلغم،  4 ــ  سودا،  و ماده شکل دهنده:  خلط،  هستند.  هر گاه میزان این چهار مورد در بدن انسان به تناسب طبیعی وجود داشته باشد،  آن فرد مزاجی معتدل دارد.
    از زمان های قدیم،  حتی قبل از زرتشت،  می دانستند زمین و آفرینش بر چهار پایه استوار است:
    * 1 ــ  آتش =  گرم و خشک است =  صفرا،
    * 2 ــ  هوا =  گرم و تر است =  خون،
    * 3 ــ  آب =  سرد و تر است =  بلغم،
    * 4 ــ  خاک =  سرد و خشک است =  سودا،
    رکن پنجمی هم وجود دارد،  که حاکم بر نسبت آنها می باشد:
   * 5 ــ  روح حاکم =  نظام دهنده = خلط،
      چهار رکن اصلی در تمام گیاهان و موجودات وجود دارد،  و انسان که از آنها تغذیه می کند باید ویژگی های آنها را بشناسد،  و به درستی و مناسب برای تغذیه استفاده نماید.  در طبیعت که بر گرفته از این اصول است، گیاهان و موارد قابل خوردن دارای مزه های اصلی وابسته به سرد و یا گرم می باشند:
   * مزه های گرم =   شیرین،  تلخ (بجز کافور)، ترش، گس،
   * مزه های سرد =  شور، تیز و تند،
      از طریق رنگ و بو نیز می توان مزاج خوراکی ها را ارزیابی کرد،  و قانون را تکمیل نمود.  اندازه های گرمی و سردی در خوراکی ها متفاوت است،  بعضی گرمتر و بعضی سرد تر هستند،  شناخت اینها خیلی مهم است.  افراد مسن بویژه در روستاها این اندازه را بخوبی می دانند.
   * خوراکی های گرم و خشک =  صفرا زا یا صفرا ساز،  نامیده می شوند،  گویند موجب گرمی و انرژی و هضم غذا می شود:
    سبزیجات:  سیر، پیاز، کرفس، ترب، پونه، بادنجان، فرنجمشک، مرزه، کنگر، نعناع، شوید، شنبلیله، ریحان،
    میوه ها:  انبه، به، نارگیل، زیتون،
    دانه ها:  شاه دانه، شنبلیله، فندق، پسته، جو دوسر، نخود، لپه،
    لبنیات:  پنیر کهنه،
    روغن ها:  گردو، تخم کتان، زیتون، شاه دانه، مرزنجوش، سوسن،
    گوشت ها:  گنجشک، کبوتر، گوزن، آهو، شتر، مرغابی،
    عطرها:  مشک، زعفران، کوشنه،
    ادویه ها:  (ادویه ها عموماً گرم و خشک هستند)، زیره، زنیان، سیاه دانه، فلفل، دارچین، زنجبیل، خولنجان، خردل،
   * خوراکی های سرد و خشک =  سودا زا،  نامیده می شوند،  گفته می شود استخوان بندی بدن را می سازد و اشتها ایجاد می کند،  زمینه دفع مواد زائد بدن را فراهم می کند:
    سبزیجات:  گشنیز، کلم، تره، سماق،  کاسنی، ترشک،  زیتون سفید، بنفشه،
    میوه ها:  تمشک، غوره خشک، خرمالوی کال، پوست هندوانه، هندوانه نارس، انار ترش، 
    دانه ها:  باقلا، عدس، خشخاش، شاه دانه، جو سیاه،
    لبنیات و روغن ها:  بنفشه، بید، نیلوفر،
    گوشت ها:  گاو و گوساله فریز شده، ماهی سرخ شده،
   * خوراکی های گرم و تر =  دم زا،  در بدن گرما و رطوبت پدید می آورند و موجب خون سازی می شوند:
    سبزیجات:  پونه، نعناء، ریحان، شاهی، طرخون، پیازچه، پیاز قرمز، تربچه،
    میوه ها:  انگور، انبه، انار شیرین، خرما، موز، سیب، گلابی، زیتون، خربزه، توت سفید،
    دانه ها:  گندم، نخود، برنج گرم و گرده یا چمپا، کنجد، سیاه دانه، روغن کنجد و زیتون، کشمش، توت خشک، شکر سرخ،
    لبنیات ها:  روغن حیوانی و محلی،
    گوشت ها:  گوسفند، شتر مرغ، بوقلمون، میگو،
   * خوراکی های سرد و تر =  بلغم زا،  نامیده می شوند،
    سبزیجات:  کاهو، گشنیز، شاتره، خرفه، کاسنی، اسفناج، ترشیها،
    میوه ها:  کیوی، پرتقال، خیار، گوجه فرنگی، گوجه سبز، لیمو ترش، آلو، گیلاس، توت فرنگی، زرشک، گریپ فروت،  هندوانه، کدو، انار ترش، ترشک، زالزالک،
    دانه ها و بذرها:  جو، لوبیا سفید، لوبیا چشم بلبلی، عدس، ماش، اسفرزه، تخم خیار، تخم کدو، بذر کتان،
    لبنیات:  شیر کم چرب، پنیر،
    گوشتها:  ماهی، گوساله و گاو، اردک، غاز، گوشت و تخم پرندگان،
    * خوراکی های معتدل =  از نام آن پیداست که اعتدال دارند،
    سبزیجات:  کاسنی، خرفه،  روغن ها:  کنجد، بادام، نرگس، بنفشه، بید،
    میوه ها:  توت سفید، شفتالو، زرد آلوی شیرین،
    دانه ها:  کنجد، بذر کتان،
    موارد چهار گانه مزاجی،  شکل و روحیه شخص را تعیین می کنند،  در صورت عدم تعادل بیماری می گردد، و مانند زیر نامیده می شود:
    * 1 ــ  بیماری های گرم و خشک =  افزایش صفرا =  مزاج صفراوی،  موجب داغ شدن پاها، سردرد، خارش، الرژی، عصبانیت آنی، تشنگی زود رس، تلخی دهان، بی اشتهایی، بی قراری، کم خونی.
    * 2 ــ  بیماری های سرد و تر =
    * 3 ــ  بیماری های سرد و خشک =
    * 4 ــ  بیماری های گرم و تر =  
    یا اختلال مزاجی مانند زیر نامیده می شود:
    افزایش دم =  مزاج دموی، یا،  افزایش سودا =  مزاج سوداوی،
     در ادامه بررسی های انوش راوید آمده،  برای تعادل مزاجی باید برعکس آن موارد خورده شود،  مثلاً برای کاهش حرارت صفرا باید رطوبت را افزایش داد،  و از صفرا زدا بهره گرفت.  برای کاهش سردی و خشکی باید از حرارت و رطوبت استفاده کرد،  یعنی سودا زدا و تا آخر،  معادل درمان به ضد و تقویت به عین.  در صورت ادامه مشکل مزاج،  اگر نسبت به تعادل آن اقدام نگردد،  تبدیل به بیماری می شود.  در نتیجه ضروری است برای سلامتی طبیعی،  گرمی ها و سردی ها را باید شناخت،  البته تا زمانیکه فرد بچه و جوان است،  معمولاً نیازمند این اطلاعات نیست،  چون طبیعت ساختار او را هماهنگ می کند،  اما بزودی برای او هم نیاز می شود.
    خوراکی ها با دو ویژگی اصلی در بدن ظاهر می شوند:
   * 1 ــ  مزاجی =  شامل،  تمام گرمی ها و سردی ها که توضیح داده شد،
   * 2 ــ  کیفی =  قدرت کار کرد،  خاصیت و التیام بخشی،  و…
….ادامه دارد و بازنویسی می شود….
تاریخ پزشک و پزشکی در ایران
   عکس انوش راوید سال ۱۳۴۵ خورشیدی،  عضو شیر خورشید سرخ،  هنگام دیدار از نوجوانان پرورشگاه و اهدا هدایایی به آنها،  مشروح در تولد در تاریخ،  عکس شماره ۱۶۸۰.
    توجه:  اگر وبسایت به هر علت و اتفاق،  مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد،  در جستجوها بنویسید:  انوش راوید،  یا،  فهرست مقالات انوش راوید،  سپس صفحه اول و یا جدید ترین لیست وبسایت و عکسها و مطالب را بیابید.  از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم،  همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع،  آزاد و باعث خوشحالی من است.
ارگ ایران   http://arq.ir