Skip to main content
منطقه نوسنگی جنوب شرق ایران و مناطق نوسنگی ایران،  که در تارنمای ارگ ایران نوشته شده،  کوتاهی از این دوره بمنظور آگاهی و تکمیل بازدیدها و مطالب دیگر ارگ ایران است.

منطقه نوسنگی جنوب شرق ایران

استان سیستان و بلوچستان
برگه 1298 پیوست لینک زیر است:
منطقه نوسنگی جنوب شرق ایران
   تصویر دیوارنگاری غار دوشه، خرم‌آباد لرستان، حدود هزاره سوم پیش از گاه ایرانی،  عکس ۴۸۷۵.
منطقه نوسنگی جنوب شرق ایران

تل ابلیس

      در ۳ کیلومتری جنوب روستای کنونی حیدرآباد و در ۱۸ کیلومتری جنوب شرق شهرستان مشیز در دره بردسیر واقع شده است.
      در ۱۳۱۱ استاین برای نخستین بار از تل ابلیس دیدن کرد.  در ۱۳۴۲ کالدول بررسی کرد،  و در ۱۳۴۴ مرکز باستان شناسی ایران اقدام به حفر دو گمانه نمود.  اما حفاری منظم در سال ۱۳۴۵ به سرپرستی کالدول انجام پذیرفت.
معماری تل ابلیس
      دیوارها با خشت و ملات کاهگل ساخته شده اند.  ضخامت خشتها به یک اندازه بود،  اما طول آنها فرق داشت.  دیوارها دارای اندود محلول گل اخری بودند.  خانه ها دارای چندین اتاق بودند ورودی و اتاق اصلی هر خانه در یک راستا قرار داشت.  بنظر می رسد ابتدا دیوارهای محصور کننده و اتاق اصلی ساخته می شد،  سپس سایر فضاها.  هر خانه دارای دو اجاق بود یکی داخل اتاق و دیگری در محوطه روباز خانه و تمامی اجاقها دارای نقشه واحدی بودند.
سفال تل ابلیس
سفالها را براساس لایه نگاری از قدیم به جدید دسته بندی کرده،  و سفالهای هر لایه را نام ویژه ای دادند.
      ابلیس VII  =  سفال حیدرآباد.  ابلیس VI =  سفال نجف آباد.  ابلیس V =  سفال مشیز.  ابلیس IV =  سفال علی آباد.  ابلیس III =  سفال دشکر.  ابلیس II =  سفال ابلیس.  ابلیس I =  سفال بردسیر.  ابلیس ۰ =  سفال لاله زار خشن.
      ابلیس صفر سفال لاله زار خشن ــ  پوک و دارای شاموت گیاهی بسیار زیاد و دست ساز است.  سطح سفال با لعاب گلی غلیظ و با روش دست مرطوب پوشش داده شده است. سفال در حرارت پایین پخته شده و برخی از ظروف تل ابلیس دارای تزئینات به شکل مار یا کرم و حیوان مسبک هستند.
      ابلیس I  سفال بردسیر ــ  قدمت قرن ۶ تا ۸ گاهشمار ایرانی،  مانند سفال لاله زار خشن دست ساز است.  خمیر سفال نخودی رنگ و شاموت آن گیاهی،  شنی و یا مخلوطی از هردوی آنها است،  که خوب ورز داده شده است.  سفال بردسیر در حرارت بهتری پخته شده است،  و بر سه قسم است:
      الف-  بردسیر منقوش:  نقوش با رنگ عنابی تیره یا سیاه کشیده شده اند.  در بعضی موارد نیز قرمز زایل شونده استفاده شده است.  عناصر معمولا هندسی هستند،  ولی گاها نقوش حیوانی نیز استفاده شده است.  در مواردی نقش پرنده یا کژدم استفاده شده است.  ظروف بردسیر فنجانها و کاسه های با بدنه بیرون برگشته و سبو با گردن باریک و لبه به خارج برگشته هستند.
      ب-  بردسیر با لعاب گلی قرمز:  سطح این نوع سفال را لعاب گلی قرمز رنگ پوشش داده اند و در برخی موارد داغدار کرده اند.  اکثر این قبیل ظروف را کاسه های با بدنه به خارج برگشته با کف تخت تشکیل می دهند.
      ج –  بردسیر ساده:  شکل این نوع ظروف همانند بردسیر منقوش است،  با این تفاوت که عاری از هرگونه نقوش تزئینی است.
      ابلیس II  سفال ابلیس ــ  مانند دو نوع قبلی دست ساز هستند.  خمیر سفالهای ابلیس قرمز و بخوبی ورز داده شده، و شاموت آن گیاهی است.  در کوره هایی پخت شده،  که حرارت آن کنترل شده است.  سفال ابلیس به آسانی از سفال بردسیر قابل تشخیص است.  علیرغم قرمز بودن رنگ خمیر سفال بردسیر پخت آنها ناقص بوده،  و از این جهت با سفال ابلیس متفاوت است.  سفال ابلیس به دو گروه ابلیس منقوش و ابلیس ساده تقسیم می شود.
      نقوش سفال ابلیس همانند نقوش بردسیر هندسی است،  با این تفاوت که با مهارت بیشتری کار شده،  و البته تنوع کمتری نسبت به بردسیر دارد،  و نقوش حیوانی بسیار کم و از نقوش هندسی جناغیها زیاد هستند.  نقوش معمولا یک سوم فوقانی ظروف را تزئین کرده اند.  از نظر شکل ظروف منقوش ابلیس لیوانها و فنجانها در اکثریت قرار دارند.
      ابلیس III  سفال دشکر:  دست ساز با خمیر نخودی روشن یا صورتی روشن و شاموت گیاهی،  ضخامت سفال دشکر بیشتر از سفال ابلیس است.  متداولترین ظروف عبارتند از کاسه ها و فنجانهای با لبه به داخل برگشته.  سفال دشکر حدود ۳۰۰ سال جدیدتر از ابلیس است.  سفال دشکر به سه گروه ذیل تقسیم می شود:
      الف-  سفال منقوش که نقوش ساده هندسی با رنگ قرمز کشیده شده اند.  ب-  سفال ساده.  ج-  سفال جلادار.
ابلیس IV  سفال علی آباد:  دست ساز دارای خمیر قهوه ای متمایل به صورتی یا آجری با شاموت گیاهی.  سطح سفال با لعاب گلی غلیظ به رنگ نخودی پوشش داده شده است.  سفال علی آباد ظریفتر از انواع سفالها هستند.  سفال علی آباد به ۵ گروه تقسیم می شود:
      الف-  علی آباد ساده.  ب-  علی آباد منقوش،  نقوش با رنگ قهوه ای، قرمز یا سیاه کشیده شده اند.  متداول ترین عناصر نقشی را خطوط مستقیم،  منحنی یا موجی تشکیل می دهند.
      ج-  علی آباد دو رنگ،  از ترکیب دو رنگ قرمز و سیاه، قهوه ای و سبز و یا سیاه و سبز استفاده شده است.  د-  علی آباد شسته.
      هـ- علی آباد دارای نوار برجسته،  سفالهای نوار برجسته در کف دارای علامت نخبری هستند.  در میان طبقه ای که معرف آن سفال علی آباد است،  تعدادی سفال کاسه لبه واریخته هم بدست آمده است.
      ابلیس V  سفال مشیز:  چرخساز دارای خمیر به رنگ قرمز آجری با شاموت شن است.  سطح سفال را با لعاب گلی غلیظ پوشش داده اند و سفالها سخت هستند.  در کورههایی که حرارت آنها کنترل میشده است پخته شده اند.  بیشترین قطعات متعلق به کاسه های دهانه گشاد با کف تخت هستند.  سفال مشیز به دو گروه ذیل تقسیم می شود:
الف- ساده.   ب- منقوش،  نقوش عبارت هستند از نوارهای پهن رنگ،  که بصورت یک نوار واحد یا دو نوار موازی و گاهی دو نوار متقاطع قسمت فوقانی ظرف را تزئین کرده اند.
      ابلیس VI  سفال نجف آباد:  شبیه سفال سیلک چهار است،  که با جمدت نصر همزمان وی باشد.
      ابلیس VII  سفال حیدرآباد:  سفالهای خاکستری رنگ از نیمه دوم هزاره چهار گاه ایرانی هستند.
اشیا سنگی تل ابلیس
      ۱-  سنگ سابها.  ۲-  دسته هاونها.  ۳-  سایندهها.  ۴-  کاسههای سنگی.  ۵-  سنگهای درفش تیزکن.  ۶-  پیکرکهای انسانی.  ۷-  تبرهای سنگی.  ۸-  ابزار سنگی.
اشیا گلی تل ابلیس
      ۱-  پیکرکهای انسانی و حیوانی.  ۲-  میخهای گلی.  ۳-  گلوله های گلی.  ۴-  فلاخنهای گلی.  ۵-  سردوکها.
    ــ  ابلیس VI همزمان با جمدت نصر بین النهرین است.
منطقه نوسنگی جنوب شرق ایران

تل یحیی

      در دره سوغون در ۲۲۵ کیلومتری جنوب کرمان در ۳۰ کیلومتری شمال شرق شهرستان دولت آباد واقع شده است.
      در تابستان ۱۳۴۶ لمبرگ کارلوفسکی تعدادی سفال از سطح تپه یحیی جمع آوری نمود.  در ۱۳۴۷ اولین فصل حفاری تپه یحیی آغاز شد.  و در ۱۳۴۸ و ۱۳۴۹ ادامه یافت.
      ارتفاع این تپه حدود ۲۰ متر و قطر دایره پایین آن حدود ۱۸۷ متر است.  یافته‌های باستان‌شناسی نشان از این دارد که تپه در دوره ایلام،  شهر متمدن بزرگی بوده است،  که از آن به عنوان قلعه نظامی استفاده می‌شد.
 تپه یحیی
تصویر تپه یحیی،  و آثار کاوش باستان شناسی،  عکس شماره ۸۹۱۱.
معماری تپه یحیی
کهن ترین بقایای معماری تپه یحیی در لایه E در دوره یحیی VIII بدست آمده،  که پاره دیواری بوده است.  دیوارها با خشتهای دست ساز ساخته شده اند.  اتاقها بسیار کوچک بودند و کف اتاقها با کاهگل اندود شده بود،  و در کف و سقف از حصیر استفاده شده بود.  در دوره های VIII , VII بقایای خاصی از معماری بدست نیامد،  ولی از دوره VI معماری مشخصتری نمایان شد.  بقایای معماری دوره VI تپه یحیی:
      الف-  این مرحله در زیر Vc  قرار داشت.  دیوارها با خشتهای دست ساز ساخته شده بودند.  ب-  مستقیما زیر بقایای مرحله الف قرار داشتند.
      ج-  اتاقهای بسیار کوچک و از گل و نی برای ساختن سقف استفاده کرده بودند.  احتمالا کف بعضی اتاقها اندود شده بود.  د-  دیوارهای چینه ای با اندود کاهگل.  هـ-  کهنترین بقایای دوره VI شامل دو ردیف پاره دیوار چینه ای بود.
سفال تپه یحیی
      اولین نمونه سفال در لایه E در دوره یحیی VIII روی سطح خاک بکر بدست آمد.  کهنترین سفال تپه یحیی خشن، ساده، با خمیر قرمز ناخالصی شنی و شاموت گیاهی بود.  سفالها دست ساز بودند،  با لعاب گلی غلیظ قرمز که گاها صیقلی شده بودند.
      نوع دیگر سفالهای این دوره با خمیر نخودی و شاموت گیاهی بودند.  سطح آنها با لعاب گلی غلیظ قرمز و نقوش ساده هندسی تزئین شده بود.
      سفال مشخصه دوره یحیی شبیه سفال ابلیس و باکون الف بود.  دست ساز با شاموت گیاهی دارای نقوش ساده هندسی با رنگ سیاه روی زمینه لعاب گلی غلیظ قرمز.
   ــ  حفار بقایای دوره  VIII را مربوطه به دوره نوسنگی با سفال خشن دانسته است.
منطقه نوسنگی جنوب شرق ایران

تل چاه حسینی

      استاین در هنگام بررسی در سال ۱۹۳۵ الی ۱۹۳۶ در قسمتهای جنوبشرق ایران چند گمانه در تپه چاه حسینی حفر نمود.
سفال چاه حسینی
      دارای تزئین دو رنگ با خمیر قرمز و دست ساز بودند.  سطح ظروف با لعاب گلی غلیظ قرمز تیره یا لعاب گلی رقیق قرمز روشن پوشش داده شده بودند.  نقوش را که به صورت منفی بود روی زمینه کرم کشیده و دور آنرا با رنگ سیاه و خاکستری قلم گیری کرده بودند،  اکثریت عنصر نقشی را نقش ساعت شنی تشکیل می داد.
تصاویر موزه ای مناطق نوسنگی و تپه های تاریخی ایران در لینک زیر:
   ــ  منبع:  مناطق نوسنگی ایران از اینترنت و پژوهشهای شخصی است.  اشخاصی که از نوشته های آنها در این برگه استفاده شده،  لطف کنند نام خود را در نظرات بنویسند،  تا اینجا ذکر و تشکر شود.
……………
   برچسبها:  منطقه نوسنگی،  جنوب شرق ایران، تل ابلیس، تپه ابلیس، تل یحیی، تپه یحیی، تل چاه حسینی، معماری نوسنگی، سفال نوسنگی.
………….
منطقه نوسنگی جنوب شرق ایران
مستندهای مربوط
مستندهای بیشتر را در آپارات وبسایت ارگ ایران ببینید،  لینک آن در ستون کناری
 
……………………….
    توجه ۱:  اگر وبسایت ارگ ایران به هر علت و اتفاق،  مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد،  در جستجوها بنویسید:  تارنمای انوش راوید،  یا،  فهرست مقالات انوش راوید،  سپس صفحه اول و یا جدید ترین لیست وبسایت و عکسها و مطالب را بیابید.  از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم،  همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع،  آزاد و باعث خوشحالی من است.
   توجه ۲:  جهت یافتن مطالب،  یا پاسخ پرسش های خود،  کلمات کلیدی را در جستجو های ستون کناری ارگ ایران بنویسید،  و مطالب را مطالعه نمایید.  در جهت دانش مربوطه این تارنما،  با استراتژی مشخص یاریم نمایید.
   توجه ۳:  مطالب وبسایت ارگ ایران،  توسط ده ها وبلاگ و تارنمای دیگر،  بصورت خودکار و یا دستی کپی پیس می شود،  از این نظر هیچ مسئله ای نیست،  و باعث خوشحالی من است.  ولی عزیزان توجه داشته باشند،  که حتماً جهت پیگیر و نظر نوشتن درباره مطالب،  به ارگ ایران مراجعه نمایند:.
ارگ ایران   http://arqir.com
پرسشهای خود را ابتدا در جستجوهای تارنما بنویسید،  به احتمال زیاد پاسخ خود را می یابید
جهت آینده ای بهتر دیدگاه خود را بنویسید،  و در گفتگوهای تاریخی و جغرافیایی و اجتماعی شرکت کنید