تاریخ و جغرافیای پیمانهای مهم ایران اصل مهمی در تغییرات جغرافیایی و اجتماعی و اقتصادی ایران بودند و برای درست دانست تاریخ آنها را نیز باید دانست. بسیاری از این پیمانها فراموش شده هستند، تعدادی که در دورههای تاریخ جدید نوشته شده اند، بیشتر مورد بررسی قرار میگیرند.
تاریخ و جغرافیای پیمانهای مهم ایران
تصویر نقشه ایران در ۱۷۲۴ اواخر دوره صفویه ترسیم شده بوسیله گیلوم دلیسله جغرافیدان و کارتوگراف فرانسوی، عکس شماره 3188.
این برگه بشماره 419 پیوست لینک زیر است:
لوگو مراقب باشیم در دام تاریخ نویسی استعماری نیافتیم، عکس شماره 1606.
عکس وینستون چرچیل با اوریانا فالاچی، عکس شماره 7762.
تاریخ و جغرافیای پیمانهای مهم ایران
عهدنامه گلستان
این معاهده در ۳ آبان ۱۱۹۲ بین ایران و روسیه امضا شد. به دنبال این قرارداد، حکومت بخش هایی از شمال امپراتوری ایران شامل قفقاز، ارمنستان و ایالت های شرقی گرجستان یعنی کاختی و کارتلی از ایران صلب شد.
عهد نامه ترکمنچای
این عهدنامه در ۱ اسفند ۱۲۰۶ پس از پایان جنگ ایران و روسیه، در قفقاز جنوبی و آذربایجان، بین روسیه و ایران امضا شد. برای امضای این پیمان از سوی فتحعلی شاه پادشاه ایران میرزا عبدالحسن خان و آصف الدوله، و از سوی روسیه تزاری ایوان پاسکویچ حضور داشتند.
طی این قرارداد قلمرو های باقی‌مانده ایران از معاهده گلستان در قفقاز شامل خانات ایروان و نخجوان به روسیه واگذار شد. ایران حق کشتی‌رانی در دریای خزر را از دست داد، و ملزم به پرداخت ۱۰ کرور تومان به روسیه شد. بر طبق این قرارداد روسیه قول داد از پادشاهی ولیعهد وقت عباس میرزا حمایت کند.
تصویر نقشه منطقه و رودخانه مرزی قره سو، عکس شماره 7339.
منطقه استراتژیک و مهم مرزی قره سو، که در معاهده ترکمنچای از طرف دولت شکست خورده قاجار واگذار شد: فصل چهارم معاهده ترکمنچای، سرحد فیما بین دو مملکت بدین موجب: از نقطه سر حد ممالک عثمانی که از خط مستقیم به قله کوه آغری کوچک أقرب است. ابتدا کرده، این خط تا به قله آن کوه کشیده میشود، و از آنجا به سر چشمه رودخانه مشهور به قرا سوی پایین، که از سراشیب جنوبی آغری کوچک جاریست فرود آمده، به متابعت مجرای این رودخانه تا به التقای آن رودخانه ارس در مقابل شرور ممتد میشود.
تصویر نقشه مناطق جدا شده در معاهده های نگلستان و ترکمنچای، عکس شماره 7340.
مجموع مناطق جدا شده طی دو معاهده گلستان و ترکمنچای، که هفده شهر قفقاز یا هفده ولایت قفقازی ایران میگویند. در مجموع این دو عهدنامه حدود ۲۵۰ هزار کیلومتر مربع از سرزمین ایران جدا گشت و به روسیه ملحق شد.
تفاوت معاهده با عهد نامه و پیمان و قرارداد
معاهده یا عهدنامه در عرصه حقوق داخلی کشورها با قوانین مصوب مجلس قانون گذاری قابل مقایسه است. اما تفاوت مهم این دو آن است، که مفاد معاهده نسبت به دولتهایی که با آن موافقت کرده‌اند قابل اجراست، و معمولاً کاربرد عمومی ندارد.
تاریخ و جغرافیای پیمانهای مهم ایران
عهد نامه فینکنشتاین Treaty of Finckenstein
قراردادی دفاعی است که در ۱۳ اردیبهشت ۱۱۸۶ در شهر فینکنشتاین کشور لهستان بین ایران و فرانسه، میان میرزا محمد رضا قزوینی نماینده فتحعلی شاه قاجار، و ناپلئون بناپارت منعقد شد. این قرارداد در ۱۶ ماده و با هدف مدرن سازی ارتش قاجار بین طرفین به امضا رسیده است. عهدنامهٔ فینکنشتاین پس از امضا توسط فتحعلی شاه قاجار، توسط هیئتی دیپلماتیک به ریاست عسگر خان افشار ارومی به دربار ناپلئون بناپارت ارسال شد. نسخه ای از این معاهده به زبان ترکی در موزه تاریخ فرانسه نگهداری می شود. نسخهٔ فارسی آن در ادارهٔ اسناد دیپلماسی وزارت امور خارجه بخش محرمانه موجود است.
فرانسه در جنگ دیپلماتیک با انگلستان در ایران شکست خورد، و موفق به اجرای هیچ یک از مفاد عهدنامه نشد. انگلستان در ۱۲ مارس ۱۸۰۹، با امضای عهدنامه مجمل و پس از آن در ۱۴ مارس ۱۸۱۲ با امضای عهدنامه مفصل، ایران را وادار به اخراج فرانسوی‌ها از خاک خود کرد. ناپلئون عهد شکنی کرد. او با امضای قرارداد تیلسیت با الکساندر اول امپراطور روسیه، به هیچ کدام از تعهدات قبلی خود در قبال ایران و عثمانی عمل نکرد.
عکس از نقاشی، دیدار میرزا محمدرضا قزوینی، فرستادهٔ فتحعلی شاه قاجار، با ناپلئون بناپارت در کاخ فینکشتاین کشور لهستان، ۶ اردیبهشت ۱۱۸۶.
……………
@: تاریخ پیمان, جغرافیای پیمانهای, قرادادهای مهم, عهدنامه گلستان, عهدنامه ترکمنچای, عهدنامه فینکنشتاین, تفاوت معاهده, پیمان قرارداد.
#: #عهدنامه گلستان, عهدنامه ترکمنچای.
…………
تاریخ و جغرافیای پیمانهای مهم ایران
مستندهای مربوط
مستندهای بیشتر را در آپارات و نماشا لینک آن در ستون کناری ارگ ایران
کنفرانس‌تهران در سفارت شوروی یا باغ اتابک با حضور چرچیل و استالین و روزولت، آذر ۱۳۲۲ برابر نوامبر ۱۹۴۳. مشروح در http://arq.ir/290
* * * * * * * * * *
……………………….
توجه 1: اگر وبسایت ارگ ایران به هر علت و اتفاق، مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد، در جستجوها بنویسید: تارنمای ارگ ایران، یا، فهرست مقالات انوش راوید، سپس صفحه اول و یا جدید ترین عکسها و مطالب ارگ ایران را بیابید.
توجه 2: جهت یافتن مطالب، یا پاسخ پرسش های خود، کلمات کلیدی را در جستجوهای ستون کناری ارگ ایران بنویسید، و مطالب را مطالعه نمایید، و در جهت دانش مربوطه این تارنما، با استراتژی مشخص یاریم نمایید.
توجه 3: مطالب وبسایت ارگ ایران، توسط ده ها وبلاگ و تارنمای دیگر، بصورت خودکار و یا دستی کپی پیس می شود، از این نظر هیچ مسئله ای نیست، و باعث خوشحالی من است. ولی عزیزان توجه داشته باشند، که حتماً جهت پیگیر و نظر نوشتن درباره مطالب، به ارگ ایران مراجعه نمایند.
ــ از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم، همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع، آزاد و باعث خوشحالی من است.
پرسشهای خود را ابتدا در جستجوی ارگ ایران بنویسید، به احتمال زیاد پاسخ خود را مییابید
جهت آینده ای بهتر دیدگاه خود را بنویسید، و در گفتگوهای تاریخی و جغرافیایی و اجتماعی شرکت کنید.
برای دریافت منبع مورد نظر نوشته ها، در بخش نظرات زیر برگه مورد نظر پیام بگذارید.