تاریخ کودتا در ایران مانند تمام تاریخ ایران داستانها دارد، در طول تاریخ کشور ایران کودتاهای زیادی بخود دیده است، که به راحتی از کنار آنها گذشته، و با نام حمله خارجی و یا تغییر حکومت از این کودتاها نام برده شده است.
تاریخ کودتا در ایران
تصویر یک تانک کودتای ۱۳۳۲ در تهران، عکس شماره ۳۲۰۹.
لوگو تاریخمند و اندیشه ورز شوید، عکس شماره ۱۶۰۷.
این برگه 1340 پیوست لینک زیر است:
. . . ادامه دارد و بازنویسی می شود . . .
تاریخ کودتا در ایران
کودتای سوم اسفند
کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ کودتای نظامی بود، که توسط رضاخان و هم‌دستی سیدضیاءالدین طباطبایی و با برنامه‌ریزی افسر انگلیسی آیرونساید اجرا شد. پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که انگلیسی‌ها نقشهایی در طراحی کودتا یا آنچه بعداً رهبران می‌بایست انجام می‌دادند داشتند. اما برخی منابع می‌گویند ۲۳ روز پیش از کودتا رضا شاه با ادموند آیرونساید ملاقات کرد، که در این دیدار ژنرال آیرونساید به رضاخان سردار سپه گفته بود، اگر شما قدرت را در دست بگیرید ما مخالفتی نداریم.
در نتیجه مذاکرات و هماهنگی‌های به عمل آمده بین سیدضیاءالدین طباطبایی و رضاخان، در روز سوم اسفند قوای قزاق وارد تهران شده و ادارات دولتی و مراکز نظامی را اشغال کردند. نزدیک به صد تن از فعالان سیاسی و رجال سرشناس بازداشت و زندانی شدند. احمدشاه قاجار و محمدحسن میرزا ولیعهد به کاخ فرح‌آباد گریختند، و سپهدار رشتی نخست‌وزیر به سفارت انگلستان در تهران پناهنده شد. نتیجه کودتا رئیس‌الوزرایی سید ضیاءالدین و وزیر جنگ شدن ماژور مسعود خان کیهان و سپس خود رضاخان بود.
ادموند آیرونساید Edmund Ironside ) ۱۸۸۰–۱۹۵۹) ژنرال انگلیسی و طراح اصلی کودتای ۱۲۹۹ در ایران بود. عملیات نهایی کودتا با دستور مستقیم لرد ردینگ، نایب‌السلطنه وقت هند، و وینستون چرچیل، وزیر جنگ وقت بریتانیا، به اردشیر ریپورتر و ژنرال آیرونساید آغاز شد، و به فرجام رسید.
تاریخ کودتا در ایران
کودتای ۲۸ مرداد
کودتای ۲۸ مرداد، کودتایی است که با طرح و حمایت مالی و اجرایی سرویس اطلاعات مخفی بریتانیا (اس‌آی‌اس) و آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) و با همراهی ارتش شاهنشاهی ایران و کمک طرفداران محمدرضا پهلوی و پشتیبانی مخالفان محمد مصدق با هدف سرنگونی دولت قانونی محمد مصدق در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ رخ داد. در آمریکا از آن به نام عملیات آژاکس یاد میشود.
کودتای ۲۸ مرداد از بحث برانگیزترین رخدادهای تاریخ معاصر ایران به‌شمار می‌رود و صف‌بندی‌های سیاسی جدی میان طیف‌های مختلف درباره آن وجود دارد. طرفداران محمدرضا پهلوی، نخست‌وزیر وقت را به نقض قانون اساسی مشروطه متهم و از برکناری او توسط شاه با همراهی ارتش دفاع می‌کنند. آنها نقش دولت‌های خارجی در این رویداد را مردود دانسته و این کودتا را «قیام و رستاخیز ملی» می‌نامند.
در ۱۹ اوت سال ۱۹۵۳ برابر با ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ خورشیدی توسط کودتایی نظامی با رهبری سرلشکر فضل‌الله زاهدی با درخواست مستقیم بریتانیا و دخالت مستقیم افسران اطلاعاتی آمریکا و نفرات لجستیک سفارت آمریکا و حمایت دولت ایالات متحده آمریکا سرنگون شد.
کودتا ضد دولت مصدق پس از آن امکان‌پذیر شد، که ابتدا دولت آمریکا طی عملیاتی به نام «عملیات آژاکس» ایران را در آشوب و هرج و مرجی فروبرد، که راه را برای سقوط مصدق هموار کرد. در آن زمان دولت آیزنهاور در آمریکا نگران آن بود که این طرح به بیراهه کشیده شود، و نیروهای حزب توده با بهره‌جویی از ناامنی قدرت را در دست بگیرند.
کودتای ۲۸ مرداد قرار بود چند شب زودتر انجام شود، روز ۲۴ مرداد سروان شجاع وطن پرست اسماعیل فیاضی سر افسر نگهبان کاخ شاه، ساعتی ترک خدمت می کند. وی با لباس کامل نظام، شمشیر، کلت، کلاه خود، گتر روی کفش، یعنی درست مانند قیافه یک افسر که باید سر خدمت و موقع مراقبت و نگهبانی باشد، به خیابان کاخ می رود.
او اطلاعاتی از کاخ شاه داشت، و می خواست به برادر و همکارانش خبر دهد، که امشب قرار است کودتایی علیه دکتر مصدق انجام شود. وی گفت شکل آن هم این است، که می‌آیند به طرف منزل دکتر مصدق، و اعلام عزلش از نخست وزیری را با خود می آورند. اگر نپذیرد طبعا اقدامات کودتاگرانه و بازداشت را انجام می دهند.
خبر کودتا توسط سروان اسماعیل فیاضی به حزب توده رسید، و باعث شکست کودتای ۲۵ مرداد شد. ولی پرسش اساسی اینجاست، چرا هیچ اقدامی موثر برای مقابله با کودتاهای احتمالی بعدی انجام نشد، که سه روز بعد اتفاق افتاد.
……………
برچسبها: تاریخ کودتا، کودتای ایران، کودتای سوم اسفند، کودتای ۲۸ مرداد، اسماعیل فیاضی.
………….
تاریخ کودتا در ایران
مستندهای مربوط
مستندهای بیشتر را در آپارات وبسایت ارگ ایران ببینید، لینک آن در ستون کناری
ویدیو کمیاب رنگی از کنفرانس‌تهران در سفارت شوروی یا باغ اتابک با حضور چرچیل و استالین و روزولت، آذر ۱۳۲۲ برابر نوامبر ۱۹۴۳. مشروح در http://arqir.com/290
* * * * * * * * * *
……………………….
توجه ۱: اگر وبسایت ارگ ایران به هر علت و اتفاق، مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد، در جستجوها بنویسید: تارنمای ارگ ایران، یا، فهرست مقالات انوش راوید، سپس صفحه اول و یا جدید ترین لیست وبسایت و عکسها و مطالب را بیابید. از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم، همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع، آزاد و باعث خوشحالی من است.
توجه ۲: جهت یافتن مطالب، یا پاسخ پرسش های خود، کلمات کلیدی را در جستجو های ستون کناری ارگ ایران بنویسید، و مطالب را مطالعه نمایید. در جهت دانش مربوطه این تارنما، با استراتژی مشخص یاریم نمایید.
توجه ۳: مطالب وبسایت ارگ ایران، توسط ده ها وبلاگ و تارنمای دیگر، بصورت خودکار و یا دستی کپی پیس می شود، از این نظر هیچ مسئله ای نیست، و باعث خوشحالی من است. ولی عزیزان توجه داشته باشند، که حتماً جهت پیگیر و نظر نوشتن درباره مطالب، به ارگ ایران مراجعه نمایند: در اینجا http://arq.ir.
ارگ ایران http://arq.ir
پرسشهای خود را ابتدا در جستجوهای تارنما بنویسید، به احتمال زیاد پاسخ خود را می یابید
جهت آینده ای بهتر دیدگاه خود را بنویسید، و در گفتگوهای تاریخی و جغرافیایی و اجتماعی شرکت کنید
برای دریافت فهرست منابع نوشته ها در بخش نظرات زیر برگه مورد نظر پیام بگذارید