تاریخ یلدا چله بزرگ چله کوچک، کمتر کسی درباره تاریخ یلدا چله بزرگ چله کوچک بداند، بیشتر می بینم که حتی افرادی که خود را تاریخ دان می دانند، نمی توانند تفکیکی بین یلدا و چله قائل شوند،
تاریخ یلدا چله بزرگ چله کوچک
تاریخ یلدا چله بزرگ چله کوچک، کمتر کسی درباره تاریخ یلدا چله بزرگ چله کوچک بداند، بیشتر می بینم که حتی افرادی که خود را تاریخ دان می دانند، نمی توانند تفکیکی بین یلدا و چله قائل شوند، و هر دو را یکی می دانند. با گشتی در اینترنت این را متوجه می شویم، و می بینیم تقریباً مطلب تقریباً مشابه را همه کپی پیس کرده اند. امیدوارم روزی برسد، کپی پیس کردنهای بدون درک و دانش در ایران پایان یابد.
ما ملت ایران، به فرهنگ ایرانی افتخار می کنیم، ولی درباره تاریخ و فرهنگ خود کمتر بدرستی می دانیم، و گاه در اشتباه زیاد هم هستیم. امیدوارم روزی برسد، که دور از ادعاهای بزرگ علمی و ملی و داشتن خرد، به پرورش ذهن پویای و جویا و دمکرات بپردازیم.
تصویر تاریخ یلدا چله بزرگ چله کوچک، عکس شماره 3674.
لوگو داشته های تاریخی ما آرزوی دیگران است، عکس شماره 1616.
این برگه بشماره 1248 پیوست لینک زیر است:
. . . ادامه دارد و بازنویسی می شود . . .
تاریخ یلدا چله بزرگ چله کوچک
داستان دوازده برادر و ننه سرما و چله بزرگ و چله کوچک
چله بزرگ، چله کوچک، چارچار، سده، اَهمن و بهمن، سیاه بهار، سرما پیرزن، و…
آنچه که می دانیم، زمستان به دو بخش تقسیم می شود.
چله بزرگ یا چله کلان و چله کوچک یا چله خرد.
چله بزرگ از اول دی ماه تا دهم بهمن ماه، و چهل روز کامل می‌باشد.
چله کوچک از یازدهم بهمن تا پایان بهمن ماه و بیست روز کامل است.
همچنین می گویند، بدلیل بیست روز کمتر، چله کوچک نامیده شده است.
غروب آخرین روز چله بزرگ جشن سده برگزار می شده، و مردم دور هم جمع می شدند، و از این جشن لذت می بردند، و در نهایت با برپایی آتش و خواندن شعر و پایکوپی بدور آتش، سده را جشن می گرفتند.
این دو برادر چله بزرگ و چله کوچک در هشت روزی، که در کنار هم هستند، آن هشت روز را، چار چار می نامند. یعنی به چهار روز آخر چله بزرگ و چهار روز اول چله کوچک چار چار می گویند.
پس از چار چار نوبت به اهمن و بهمن پسران پیرزن ننه سرما می رسد، که خودی نشان دهند. ده روز اول اسفند را اهمن، و ده روز دوم اسفند را بهمن می گویند. این بیست روز ممکن است آنقدر بارندگی باشد، که این دو برادر به دو چله طعنه بزنند.
با توجه به شعری که قدیمیهای نازنین می خواندند.
اهمن و بهمن، آرد كن صدمن، روغن بیار ده من، هیزم بکن خرمن، عهده همه با من.
تا اینجا بیست روز از اسفند به نام اهمن و بهمن نامگذاری شده اند، و می ماند ده روز آخر اسفند ماه که پنج روز اول سیاه بهار نام گرفته، و شعری هم که قدیمیها میخوانند:
سیاه بهار شب ببار و روز بکار
از این شعر هم مشخص می شود، در این ایام شبها بارندگی فراوان بوده، و روزها کشاورزان مشغول کشت و زراعت بوده اند.
پنج روز آخر هم سرما پیرزن نام گرفته است، که در این روزها آسمان گاهی ابری، گاهی آفتابی، گاهی همراه با باد، و اکثر اوقات از آسمان تگرگ می بارد، که قدیمی های دل پاک، براین باور بودند، که گردنبند پیرزن پاره شده و مُهره‌های آن به زمین میريزد.
تعریفی از ریشه چلّه: عدد چهل از گذشته های دور جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ ایران بزرگ داشته است، ایرانیان باستان زمستان را به دو بخش چهل روزه تقسیم کرده‌اند، چله بزرگ و چله کوچک. شب آخر آذر از آن جهت چله نامیده شده است، که آغاز چله بزرگ و آمدن سرمای زمستان را هشدار می دهد.
درست چهل روز بعد از شب چله، جشن سده به پایان رسیدن چله بزرگ زمستان را ندا می دهد. در چهل روز دوم سرمای زمستان کمتر است، و آسیب کم تری می رساند، و از آن جهت آن را چله کوچک می‌نامند.
تاریخ یلدا چله بزرگ چله کوچک
تاریخ یلدا چله بزرگ چله کوچک
انسان قبل از اینکه به تمدنهای شناخته شده پنج تا ده هزار ساله برسند، ده ها هزار سال وجود داشتند. انسانها در جغرافیای مختلف از استوا تا قطب بودند، و مرتب مهاجرت می کردند و جابجا می شدند. آنها تاریخ و فرهنگ را با خود حمل می کردند، و بنا به موقعیت جدید آنرا ادامه می دادند، و به نوعی به نسلهای بعد منتقل می کردند.
درست نیست بنا به خواسته سیاسی و احساسی خود، پیدایش تاریخ و فرهنگ را از موقعیت خاص جغرافیایی بدانیم. مثلاً بگوییم یلدا و چلها، در اینجا یا آنجا بوجود آمدند، و خاص یک گروه قومی است.
عده ای می گویند که یلدا واژه ای سریانی یا عربی است و فارسی نیست، بنظر من ریشه یابی یلدا می گوید که کجایی است.
ــ یلدا = قوی و طولانی.
ــ یل = قوی و پهلوان = ی + ل = دارنده بار ی آخر حروف الفبا، که همه حروف را با خود می کشد.
ــ دا = بلند = در دار درخت و دامن لباس بلند و… آمده. مشروح در اینجا.
همان عده می گویند باید بجای شب یلدا بگوییم شب چله، که درست شب یلدا است.
نظر انوش راوید: به شب یلدا نمی توانیم بگوییم شب چله، زیرا شب چله به خیلی از چله ها ختم می شود، از چله تابستان تا چله زمستان و چله فوت شده ها و چله نشینی و غیره، که هر کدام شب چله دارند.
تاریخ یلدا چله بزرگ چله کوچک
جشن یلدا
هزاره اول خورشیدی ایرانی، تمدن های کهن ایران در حاشیه خلیج فارس قرار داشتند، و در آن زمان بقیه مناطق شمالی تر و فلات ایران، در باقی مانده سرمای آخرین دوره یخبندان قرار داشت. حاشیه خلیج فارس منطقه حاره بود، و دارای دو فصل بارندگی و خشک بود. خوانده و شنیده ام، نوروز در زمستان قرار می گرفت. مابین دو فصل خشک و بارندگی طولانی ترین شب هم بود، و نام آنرا شب بلند گذاشتند.
سپس در طول هزارها و با مهاجرت به بقیه نقاط چهار فصلی ایران، یلدا نیز جایگاه خود را یافت، و این یلدا به اروپا رفت و همچنان آغازگر سال با دید جدید دین مسیحی شد. البته خودبخود در طول زمان و مکان کمی تغییر در تقویم و روز حاصل شد. گوی های قرمز بر سرو آریایی، انار ایرانی است، و ستاره بالای این درخت نماد خورشید است. در این شب با خوردن هندوانه قرمز و انار قرمز آن را شکوهمند برگزار می کنیم.
توجه: جهت اطلاع از پیدایش مبدأ سال خورشیدی ایرانی، و دلیل 7000 سال، مراجعه نمایید به تاریخ تقویم در ایران.
تاریخ یلدا چله بزرگ چله کوچک
جشن شب یلدا
ایرانی ها در زمان شاد گذشته، برای هر یک از سی روز ماه نامی داشتند، البته نام دوازده ماه سال نیز در میان آنها می باشد. هر ماه که نام روز با نام ماه بر هم منطبق و یکی می شدند، آن را به فال نیک گرفته و آن روز را جشن می گرفتند. اغلب جشن ها که امروز برگزار می شوند، یا حتی فراموش شده‌اند، ریشه در آئین کهن شاد و پویا زیستن دارد. در کتیبه های هخامنشی شادی و جشن برکت الهی اهورایی خوانده شده است، آنها می دانستند که با جشن و شادی جامعه ای سالم خواهند داشت.
مردم ایران در مقابل نعمات و سلامتی عطا شده به آنان، به جشن شادمانی نیایشی می پرداختند، و با آگاهی و خشنودی به نیایش و ستایش ایزدان و برکات طبیعت و تاریخ و تمدن می پرداختند. مراسم شب یلدا یکی از جشنهای بسیار با اهمیت ایرانیها می باشد، مراسمی که خود را مقید به اجرای آن میدانند. در همه ایران و حتی خارج از ایران، که تعدادی ایرانی زندگی می کنند، این مراسم همچنان اجرا می شود، و فراموش نشده است.
تاریخ یلدا چله بزرگ چله کوچک
تنوع برگزاری یلدا
یکی از آیین های شب یلدا در میان ایرانی های سراسر دنیا، فال حافظ است، دیوان اشعار لسان الغیب را با نیت بهروزی و شادکامی می گشایند، و فال دل خویش را از او طلب می کنند. در جا هایی از ایران شاهنامه خوانی رواج دارد، نقل خاطرات و قصه گویی پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها قبل از ورود کامپیوتر و ماهواره وجود داشته، که یلدا را برای خانواده ایرانی دلپذیرتر می کرده است. در واقع همه جشن های ایرانی بهانه هایی بوده، برای اینکه خانواده ها گرد یکدیگر جمع شوند.
همه مردم ایران در این شب حتماً هندوانه می خورند، و ایرانی ها در نقاط مختلف دنیا انواع تنقلات و خوراکی ها را بنا به نوع تولید منطقه مصرف می کنند. اما هندوانه میوه ای است، که هیچ گاه از قلم نمی افتد، زیرا عده زیادی برای گذر و پرش از اعتقادات پوچ می پندارند، اگر مقداری هندوانه در شب یلدا بخورند، در سراسر چله بزرگ و کوچک یعنی زمستانی که در پیش دارند، سرما و بیماری بر آنها غلبه نخواهد کرد.
شب یلدای روستایی: تقریبا همه خانواده‌ها در تدارك برپا كردن این شب باشكوه ایرانی هستند. طولانی ترین شب سال فرصتی است، برای آموختن های بسیار و بازآموزی شیوه‌ها و راهكارها و انتقال تجربیات گذشتگان به نسل جدید برای زندگی بهتر و پشت سر گذاشتن دشواری‌ها.
خانواده ها غذا های سنتی تهیه می كنند. در این شب پیران و جوانان دور هم حلقه می زنند و از تجربیات گذشتگان پند می گیرند. در این شب از مهمانان با انواع میوه های پاییزی چون انار، پرتقال، گلابی، به، نارنگی، لیمو، ازگیل و از همه مهمتر هندوانه به عنوان نشانه اصلی شب چله پذیرایی میشود.
این شب برای زوج های جوان هم شبی به یادماندنی است، در این شب خانواده داماد برای عروس خود هدایا به همراه انواع میوه های شب چله می فرستند، و دو خانواده به همراه میهمانانی دیگر به خوشی و شادمانی این شب بلند پاییزی را به سپیده دم خوشبختی پیوند می زنند.
توجه و مهم: از مراسم شب یلدا در شهر و روستای خود بنویسید، و نگذارید فراموش شود.
نگاره ای از تخت جمشید، عکس شماره 1111 .
تاریخ یلدا چله بزرگ چله کوچک
یلدا درشعر فارسی
چون ازخم زلف چهره بنمایی <><> خورشید براید ازشب یلدا … قاآنی
ای لعل لبت به دلنوازی مشهور <><> وی روی خوشت به ترکتازی مشهور
با زلف توقصه ییست ما را مشکل <><> همچون شب یلدا به درازی مشهور … عبید زاکانی
قندیل فروزی به شب قدر به مسجد <><> مسجد شده چون روز و دلت چون شب یلدا … ناصر خسرو
چون حلقه ربایند به نیزه،تو به نیزه <><> خال از رخ زنگی بربایی شب یلدا … عنصری
چشم جان را سرمه اش اعمی کند <><> روز روشن راشب یلدا کند … اقبال
همه شب های غم آبستن روز طرب است <><> یوسف روزبه چاه شب یلدا بینند … خاقانی
بادآسایش گیتی نزند بردل ریش <><> صبح صادق ندمد تا شب یلدا نرود … سعدی
هنوز باهمه دردم امید درمان است <><> که آخری بود آخرشبان یلدا را … سعدی
نظر به روی توهربامداد نوروز است <><> شب فراق تو هرشب که هست یلداییست … سعدی
از افق سرمی کشد خورشید خون آلودصبح <><> خود به پایان می رسد آخرشب یلدای من … کمال
تا درسرزلفش نکنی جان گرامی <><> پیش توحدیث شب یلدا نتوان گفت … خواجوی کرمانی
عکس منزل انوش راوید، ژانویه 2007 میلادی در چلاسر و جل، عکس شماره 7125.
…………..
برچسبها: تاریخ یلدا, چله بزرگ, چله کوچک, دوازده برادر, ننه سرما, اهمن بهمن, شب یلدا, شب چله, جشن یلدا. تعریف یلدا, شعر یلدا, معنی یلدا, ریشه یلدا, جشن چله, تعریف چله.
……………
تاریخ یلدا چله بزرگ چله کوچک
مستندهای مربوط
مستندهای بیشتر را در آپارات وبسایت ارگ ایران ببینید، لینک آن در ستون کناری
* * * * * * * * * *
……………………….
توجه 1: اگر وبسایت ارگ ایران به هر علت و اتفاق، مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد، در جستجوها بنویسید: تارنمای ارگ ایران، یا، فهرست مقالات انوش راوید، سپس صفحه اول و یا جدید ترین لیست وبسایت و عکسها و مطالب را بیابید. از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم، همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع، آزاد و باعث خوشحالی من است.
توجه 2: جهت یافتن مطالب، یا پاسخ پرسش های خود، کلمات کلیدی را در جستجو های ستون کناری ارگ ایران بنویسید، و مطالب را مطالعه نمایید. در جهت دانش مربوطه این تارنما، با استراتژی مشخص یاریم نمایید.
توجه 3: مطالب وبسایت ارگ ایران، توسط ده ها وبلاگ و تارنمای دیگر، بصورت خودکار و یا دستی کپی پیس می شود، از این نظر هیچ مسئله ای نیست، و باعث خوشحالی من است. ولی عزیزان توجه داشته باشند، که حتماً جهت پیگیر و نظر نوشتن درباره مطالب، به ارگ ایران مراجعه نمایند: در اینجا http://arq.ir.
ارگ ایران http://arq.ir
پرسشهای خود را ابتدا در جستجوهای تارنما بنویسید، به احتمال زیاد پاسخ خود را می یابید
جهت آینده ای بهتر دیدگاه خود را بنویسید، و در گفتگوهای تاریخی و جغرافیایی و اجتماعی شرکت کنید
برای دریافت فهرست منابع نوشته ها در بخش نظرات زیر برگه مورد نظر پیام بگذارید