بررسی کتاب فارسنامه ابن بلخی
وقتی بعضی از کتاب های تاریخی را می خوانم، درست مانند این است، که یکی از وزیران کشور عربستان سعودی یا اسرائیل، دارند درباره تاریخ ایران حرف می زنند. بارها شنیدم، که بعضی از مقامات این کشورها از فارس و مردم فارس تعریف می کند، بدون اینکه نامی از ایران ببرند، و تعریف هایشان نیز کاملاً آبگی و در پی مقاصد خاص خودشان است. با خواندن کتاب فارسنامه ابن بلخی نیز همین حس بمن دست می داد، گویی می خواهد با گفتن تعریف آبکی و تکرار از شاهان ایران، نتیجه خاصی بگیرد. در هرصورت همیشه یادمان باشد، که از ابتدای تاریخ سازمان های مخفی یهود و عربی، برای ما ملت ساده زود باور، تاریخ نوشتند و خواهند نوشت. همین چند روز پیش یکی از مقامات کشور اسرائیل گفت، اشکال ما با ایران این است، که آنها تاریخ طولانی تری از ما دارند.
تصویر تعدادی کتاب زیر ذره بین، عکس شماره ۳۴۰۲.
لوگو آزادی را درک کنیم و بشناسیم، و آزادی اندیشه و قلم اینترنتی را پاس داریم، عکس شماره ۱۶۲۴.
. . . ادامه دارد و بازنویسی می شود . . .
فارسنامه ابن بلخی
فارسنامه ظاهراً پیرامون تاریخ و جغرافیای پارس است، که با واژه فارس بکار رفته، و اهمیت آن در نگارش به زبان فارسی است. در دهه نخست سده ششم هجری قمری نوشته شده است. نام نویسنده کتاب مشخّص نیست، ولی نویسنده خود در دیباچه کتاب نسب نیایش را از بلخ و خویشتن را زاده و پرورده در پارس ذکر می‌کند، بهمین جهت او را با نام ابن بلخی می گویند. ادوارد بروان، احتمال می‌دهد، که این فارسنامه را ابوزید احمد بن سهل بلخی، مؤلف صورالاقالیم تألیف کرده باشد. هر جا نام ادوارد براون می آید، من انوش راوید، بشدت نسبت به آن موضوع و اهمیتش برای استعمار انگلیس حساس می شوم، علت دراینجا.
بخش جغرافیای فارسنامه درباره عمق زندگی و بود و نبود جغرافیای طبیعی و انسانی نمی گوید، بلکه مقداری مطالب سطحی در آن است. در بخش تاریخ نیز مطالب گذشته را تکرار کرده، و کمی مطالب جدید دارد، و این بخش نیز بسیار داستان گونه می باشد، و بدون ارائه سند و شواهد است. نویسنده فارس نامه در مقدمهٔ کتاب، هدف از نگارش آن را توصیف وضعیت تاریخی و جغرافیایی فارس در جهت آگاه کردن سلطان سلجوقی از موقعیت این ایالت عنوان می‌کند. نثر کتاب ساده، و با الفاظ و عبارت‌های فارسی آن زمان است.
در کتاب فارسنامه نوشته است، که این نویسنده با خانواده خود، در اوایل دولت سلجوقی به پارس آمدند، و سلطان ابوشجاع محمدبن ملکشاه سلجوقی (۴۷۴ تا ۵۱۱ هـ. ق) در نامه‌ای، از او خواست که اوضاع و احوال پارس را در کتابی برای او بنگارد. با توجه به این که سلطان محمد بن ملکشاه در سال ۵۱۱ در گذشته است، و مؤلف به همزمانی خود با اتابک چاولی متوفی به سال ۵۱۰ هـ.ق. اشاره دارد، حدس زد می زنند، که سال تألیف فارسنامه باید قبل از ۵۱۰ هجری باشد. اما باید با دید تاریخ نگاری سیاسی به این کتاب و موضوعات آن نگاه کرد، و ساده از کنار آن نگذشت.
منابع مؤلف همان چند کتاب قدیمی است، که در دروغ نامه هایی بنام کتاب نوشتم، مانند تاریخ طبری. پاره‌ای از اطلاعات موجود در فارس نامه ابن بلخی، کاملاً دست اول و خاص و منحصر به این کتاب می‌باشد، و در هیچ اثر دیگری مشاهده نمی‌شود، همانند آنچه درباره مالیات فارس و قبایل کرد و شبانکاره، یا خلق و خوی مردم این دیار آورده است. در این موارد نیز اشارات سطحی و بدون ارائه اسناد و شواهد است، و فقط داستان گونه بیان شده است.
ابن‌بلخی کتاب خود را به یک مقدمه و سه بخش تقسیم کرده است: در مقدمه کتاب، پس از حمد خداوند و ستایش پیامبر او، به چگونگی تألیف کتاب می‌پردازد، و شیفتگی خود را به پارس و مردم آن نشان می‌دهد، و عزت و اهمیت معنوی و مذهبی و تاریخی فارس، و مردم آن را به استناد روایات از قول پیامبر اسلام و خاندانش می‌ستاید، و پارسیان را از برگزیدگان خداوند می‌داند.
بخش تاریخی که بیان مختصر و دقیقی است، از تاریخ پادشاهان ایران از عهد باستان تا روزگار ساسانیان، و سپس درب و داغون کردن ایرانیان بدست اعراب صدر اسلام، بدون ارائه یک سند و شواهد و داستان گونه، مانند تاریخ طبری و بقیه هم مانندی هایش می نویسد.
بخش جغرافیایی که به ذکر فارس و کوره های پنجگانه آن و شهرهای هر کوره اختصاص دارد، و شرح نهرها، دریاها، مرغزارها، قلعه‌ها و مسافات فارس را در برمی‌گیرد. در این بخش از نظر جغرافیا تاریخی کلی اشکال دارد، که نشان از عدم کار تحقیق و عینی است، تعدادی را در کتاب زیر نویس کردم.
بخش سیاسی و اجتماعی و اقتصادی کتاب، که در حقیقت موخره فارسنامه به شمار می‌آید، شامل احوال شبانکاره و کرد و اخلاق و روحیات مردم و قانون مال پارس است. در این بخش نیز داستان گونه نویسی، بر یک کار تحقیقی و علمی پیشه گرفته، که نشان از خواسته کلی زمان و حال دوران نویسنده است.
ابن بلخی علاوه بر فارسنامه، از ۲ اثر دیگر خود، خبر می‌دهد، که نخستین آن، کتابی دربارهٔ دریاها است، دومین کتابی که ابن‌بلخی تألیف کرد، و یا در دست تحریر داشت، کتاب تاریخ دوران اسلامی بود، که حوادث عهد پیامبر اسلام تا زمان مؤلف را در برمی‌گرفت، اما معلوم نیست که آیا او این کتاب را به انجام رسانیده است یا خیر.
|
|
فهرست
|
|
|
1
|
|
|
|
2
|
|
|
|
3
|
|
|
|
4
|
|
|
|
5
|
|
|
|
|
|
|
توجه: نقد و نظر انوش راوید در زیر نویس لینک های کتاب.
فارسنامه ناصری
فارسنامهٔ ناصری کتابی در حوزهٔ تاریخ و جغرافیای فارس، که در فاصلهٔ سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۱۱ هـ. ق توسط حسن فسائی و به دستور ناصرالدین‌شاه به رشتهٔ تحریر درآمده است. این اثر در دو گفتار تنظیم شده و هر گفتار در یک جلد گنجانده شده‌است. گفتار اول درمورد تاریخ فارس (احوال پادشاهان و ثروتمندان و بزرگان فارس) از صدر اسلام تا سال ۱۳۱۱ است. حوزهٔ آن بخش‌هایی از سواحل و بنادر خلیج فارس، خوزستان و حتی کرمان امروزی در دوره بعد از اسلام تا اوایل قرن چهاردهم هجری را شامل میشود.
گفتار دوم درباره وضعیت جغرافیایی و باغ‌ها و آبادی‌ها و مسجدها و چشمه‌ها و رودهای فارس است، که در چاپ حاضر، و از منابع معتبر در این باره به‌شمار می‌رود. تقسیم فارس در دوره پیش از اسلام، خصایص شیراز و محلات شیراز، علما، شعرا، وزرا، بِقاع، مساجد، مدارس، و بساتین شیراز، بلوکات فارس و آب و هوا، محصولات و سرانجام معرفی مشاهیر و آثار آنها. در پایان این گفتار، ایلات مملکت فارس، جزایر خلیج فارس، چشمه‌ها و دریاها و دریاچه‌های فارس، رودخانه‌ها، صحراها و طوایف متفرقه، قلعه‌های کوهی، کوه‌ها و معدن‌های فارس معرفی شده، و در پی آن، فهرست بلوکات فارس آمده است.
. . . .
مستندهای مربوط
مستند های بیشتر را در آپارات وبسایت ارگ ایران ببینید، لینک آن در ستون کناری
توجه ۱: اگر وبسایت ارگ به هر علت و اتفاق، مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد، در جستجوها بنویسید: انوش راوید، یا، فهرست مقالات انوش راوید، سپس صفحه اول و یا جدید ترین لیست وبسایت و عکسها و مطالب را بیابید. از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم، همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع، آزاد و باعث خوشحالی من است.
توجه ۲: جهت یافتن مطالب، یا پاسخ پرسش های خود، کلمات کلیدی را در جستجو های ستون کناری وبلاگ بنویسید، و مطالب را مطالعه نمایید، و در جهت علم مربوطه وبلاگ، با استراتژی مشخص یاری نمایید.
توجه ۳: مطالب وبسایت ارگ ایران، توسط ده ها وبلاگ و وبسایت دیگر، بصورت خودکار و یا دستی کپی پیس می شود، از این نظر هیچ مسئله ای نیست، و باعث خوشحالی من است. ولی عزیزان توجه داشته باشند، که حتماً جهت پیگیر و نظر نوشتن درباره مطالب، به ارگ ایران مراجعه نمایند.