گنجها و گنجینه های تاریخی ایران
پیش نویس
قدیمی ترین تمدنها در ایران شکل گرفتند، و سپس طی هزارها به تمام دنیا رفتند، در اینجا، همین مسئله باعث شده، بیشتر موارد گنجها و گنجینه ها در ایران باشد. از نظر یک تاریخ دان یک مجسمه کوچک بی قواره چند هزار ساله گنج تاریخی محسوب می شود، از نظر یک موزه تعدادی مختلف اشیای تاریخی، و از نظر یک جوینده گنج مقداری اشیای طلایی، گنج محسوب می شود. همه این موارد در کشور ایران بفراوانی وجود دارد، و در کل قاره کهن نیز تا حدود کمتری همین گونه است.
تصویر تعدادی از گنجینه های ایران، عکس شماره ۳۴۷۷.
لوگو ایران را بدرستی بشناسید، عکس شماره ۱۶۱۷.
. . . ادامه دارد و باز نویسی می شود . . .
گنجینه جوبجی
گنجینه طلایی و مفرغی حاکم ایلامی رامهرمز در روستایی به نام جوبجی است، که در عملیات لوله‌کشی سازمان آب و فاضلاب خوزستان در تاریخ ۹ اردیبهشت ۸۶ کشف شد، این گنجینه متعلق به ۶۰۰ تا ۷۰۰ پیش از میلاد در تپه باستانی جوبجی است.
تصویر یک اثر از گنجینه جوبجی، عکس شماره ۳۴۷۸.
گنجینه جوبجی رامهرمز شامل یک حلقه موسوم به حلقه قدرت دارای خط میخی به وزن ۱۷۵ گرم، حلقه موسوم به "حلقه قدرت دارای نقش برجسته با وزن گرم۱۰۵، حلقه قدرت با وزن ۵۵ گرم، حلقه قدرت شکسته دارای خط میخی با وزن ۵۵ گرم، حلقه قدرت دارای تزئینات با وزن ۵۵ گرم است. همچنین دستبند طلایی با تزئینات دو سر به شکل آهو و گل نگین‌دار با وزن ۸۵ گرم، دستبند طلایی با تزئینات سبک دو سر گل با وزن ۵۰گرم، دو مچ بند ساده با وزن ۳۲۵ گرم، مچ بند دارای تزئینات نگین با وزن ۹۵ گرم، مچ بندی با با نقش آهو نگین‌دار دارای تزئینات به شکل گل با وزن ۷۵ گرم، مچ بند به وزن ۱۰۰ گرم(در این فرصت جنس بعضی از اشیا نامعلوم است)، ۴ مچ بند از جنس سلیس با وزنی ۲۸۵ گرمی، یک قطعه طلای دارای شکل به احتمال بسیار سر اسب با تزنینات مارپیچ با وزن ۲۹۵ گرم ( کارشناسان احتمال می‌دهند دسته یک خنجر باشد)، چهار قطعه فلز طلا که دو عدد بصورت بیضی، یکی شکسته و یکی به شکل لوله‌های باریک با تزئینات برجسته به وزن ۱۷۵، سه پلاک طلایی به شکل شبکه‌ای با وزن ۱۵ گرم، زنجیر گردن بند طلایی دارای نگین با وزن ۸۰ گرم، ۱۵۵ دکمه تزنینی لباس از جنس طلا( بعضی از این سکه‌ها شکسته شده‌اند) دارای اندازه‌های متفاوت با وزن ۲۵ گرم، ۹۹ مهره سوراخ‌دار در اندازه‌های بزرگ و کوچک از جنس طلا و پلاستیک با وزن ۳۷۰۰ گرم و ۷۰۰ سوت، انگشتر حلقه‌ای طلا با وزن ۴گرم، ۲۳ آویز گردن بند طلا با وزن ۱۴ گرم و ۸۰۰ سوت، ۱۰ شی تزئینی با نقوش برجسته از جنس طلا در ۳۰ قطعه با وزن ۱۱۳ گرم و ۲۰۰ سوت، ۱۰ شی تزئینی از جنس طلا به صورت ۴ قطعه به هم چسبیده و به صورت مهره‌های ریز ۸۰۰/۳۱، ۱۰ شی تزئینی از جنس طلا بصورت ۱۸ قطعه به هم چسبیده ۸۰۰/۱۸ گرم ۷۰۰ سوت، دو قطعه طلا به شکل سنجاق یا گوشواره دارای نگین به وزن ۴ گرم ۸۰۰ سوت، یک میله فلزی آهن با یک رو پلاک پرچ شده ازجنس طلا به وزن ۷ گرم و ۸۰۰ سوت، ۴۸ دانه مهره تسبیح از جنس عقیق در اندازه‌های گوناگون، یک عدد دندان شکسته که در محل کاوش کشف شده، مجسمه فلزی به احتمال زیاد از جنس مفرغ در حال نیایش و سوار بر ماهی، مجسمه نیم‌تنه که بالاتنه آن شکسته و نامعلوم است به احتمال زیاد از جنس مفرغ ساخته شده باشد از دیگر اشیای موجود در تابوت مفرغی کشف شده در رامهرمز است.
تصویر از گنجینه جوبجی، عکس شماره ۵۲۶۶.
حلقه فلزی با جنس نامعلوم دارای رسوب گرفتگی، مجسمه شکسته فاقد سرو گردن به احتمال قوی از جنس مفرغ در حال نیایش ، سه پایه فلزی جنس مفرغ با سرپایه‌هایی به شکل مرغابی، ظروف دارای پایه و دو گوشه، ظروف مرمری شکسته دارای تزئینات برجسته و شیار‌دار، ظرف مرمری ساده دارای دو دسته، ظرف مرمری درارای دو دسته و تزئینات بدنه به صورت شیار، لیوان سفید رنگ از جنس سنگ‌گچ یا آهک، ظرف سفالی به‌صورت لیوان دارای دو دسته، پیمانه سفالی کوچک دارای لعاب که لبه بالای آن شکسته، لبه بالای ظرف سفالی دارای لعاب، شی سفالی به شکل قالبی دارای محتویات استخوانی شکسته، مقداری سفال شکسته، دستبند فلزی به احتمال زیاد از جنس مفرغ، قسمتی از ظرف شکسته به احتمال زیاد از جنس نقره، ظرف فلزی شکسته از جنس نامعلوم(کارشناسان احتمال می‌دهند از جنس مفرغ باشد)، سه ظرف فلزی که کارشناسان احتمال می‌دهد از جنس مفرغ باشد، دستبند از جنس مفرغ، ۶۸ قطعه فلز از جنس مفرغ متعلق به تابوت شکسته و ظروف فلزی، قطعه‌ای از دستبند فلزی مفرغی ناقص و شکسته، قسمتی از تیغه خنجر شکسته، یک قطعه شیشه شکسته دارای لعاب و ظرف شکسته دارای یک دسته مفرغی و چهار قطعه جنس مفرغ آخرین اشیا یافته شده در تابوت از دیگر اشیا کشف‌شده طی دو ماه حفاری است.
مطالعات روی دو آرامگاه ایلامی نو در منطقه جوبجی رامهرمز که به کشف گنجینه ای منحصربفرد در این منطقه منجر شد، نشان داد این دو آرامگاه متعلق به یک دختر جوان زیر ۱۷ ساله و یک زن ۳۰ تا ۳۵ ساله است. باستان شناسان احتمال می دهند دو زن صاحب گور، از بستگان و خانواده «شوتور ناهونته پسر این دد» حاکم ایلامی باشند. به گفته CHN، «آرمان شیشه گر»، سرپرست کاوش های نجات بخشی منطقه جوبجی رامهرمز که در برنامه ای به مناسبت هفته موزه ها در پژوهشکده حفاظت ومرمت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سخن می گفت، خواستار توجه بیشتری برای جلوگیری از تخریب آثار به دست در منطقه جوبجی رامهرمز شد که هم اینک در موزه ملی نگهداری می شوند. به گفته وی مطالعات انسان شناسی که توسط «فرزان فروزان فر»، انسان شناس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور انجام گرفت نشان می دهد دو گور ایلامی کشف شده در منطقه جوبجی رامهرمز متعلق به یک دختر زیر ۱۷ سال و یک زن بین ۳۰ تا ۳۵ است. به گفته شیشه گر، مطالعات فروزان فر روی دندان های سالم دختر جوان وی را به این نتیجه رساند که صاحب یکی از گورهای ایلامی نو، دختری جوان زیر ۱۷ سال است.
پیش از این کارشناسان براساس کتیبه روی یکی از حلقه های موسوم به «حلقه قدرت» احتمال می دادند یکی از گورها متعلق به «شوتور ناهونته پسر این دد» باشد که مطالعات انسان شناسی این فرضیه را رد کرد. اما با توجه به اینکه گور لبریز از اشیا طلایی و با ارزش است باستان شناسان احتمال می دهند دو زن صاحب گور از بستگان و خانواده این حاکم ایلامی باشند. به گفته سرپرست کاوش های نجات بخشی منطقه جوبجی رامهرمز بسیاری از اشیا بزرگ بدست آمده جفت بود و این نشان می دهد که در گور ها اشیا مشابه گذاشته شده که البته برخی اشیا بزرگ تک بود که یا از بین رفته و یا اصلا نبوده است.
تصویر از گنجینه جوبجی، عکس شماره ۵۲۶۷.
حلقه های کتیبه دار ــ علاوه بر حلقه کتیبه دار که روی آن اسم«شوتور ناهونته پسر این دد »حک شده حلقه دیگری کشف شده که نوشته آن در اختیار دو زبان شناس قرار گرفت و البته به یک نتیجه واحد منجر نشد. یکی از مترجمان آن را مربوط به یک صاحب منصب محلی می داند و دیگری نام زنانه ای را ترجمه کرده است. شیشه گر احتمال می دهد دلیل اختلاف دفورمه شدن حلقه باشد.
دستبند متعلق به دختر جوان است ــ همچنین در این گنجینه دستبندی زرین با عقیق کاری وجود دارد که روی آن نام مونث «انی نوما» دیده می شود. این دستبند روی مچ استخوان های دختر ۱۷ ساله پیدا شده که مطالعات فروزان فر هم تعلق این دستبد به وی را تائید می کند. سرپرست کاوش های نجات بخشی منطقه جوبجی رامهرمز همچنین از وجود یک گل سینه با نگین عقیق بابا قوری که روی آن نامی زنانه حک شده خبر داد و آن را متعلق به هزاره سوم پیش از میلاد یعنی پنج هزار سال پیش دانست. در این میان تعداد زیادی النگو، گوشواره، موبند، دو حلقه انگشتری و گردنبدی وجود دارد که شیشه گر آن را یادآورگردنبند زیویه در کردستان دانست.
ظروف مفرغی منحصربفرد ــ باستان شناسان همچنین در این کاوش ها تعداد زیادی ظروف مفرغی کشف کردند که سرپرست کاوش های نجات بخشی منطقه جوبجی رامهرمز این اشیا را از لحاظ اهمیت در ردیف آتشدان های لرستان و ارجان قرار داد. شیشه گر جزئیات ایجاد شده روی یال اسب شکسته شده را بی نظیر دانست و نسبت به وضعیت آنها به دلیل مرمت نشدن هشدار داد.
تصویر از گنجینه جوبجی، عکس شماره ۵۲۶۸.
الهه ای شبیه الهه موزه بریتانیا ــ در میان اشیا کشف شده یک الهه ماهی پرچ شده وجود دارد که به اعتماد سرپرست کاوش های نجات بخشی منطقه جوبجی رامهرمز تنها می توان مشابه آن را در موزه بریتانیا یافت. شیشه گر همچنین از کشف دو مجسمه خبر داد و ظروف سنگی دوقلو، دسته دار، دسته حیوانی، شیار را از دیگر دستاوردهای دوره ایلام نو کاوش های اضطراری دانست. مطالعات سرپرست کاوش های نجات بخشی منطقه جوبجی رامهرمز و گروه همراهش نشان می دهد که این گورها از سنگ های لوحی و ورقه ساخته شده و ملات خیلی محکم آنها که البته نتوانست دربرابر تیغ لودرهای سازمان آب منطقه تاب بیاورد، از گل و شن بود. این دو گور براساس عملیات لوله کشی کاملا تخریب و تنها یک متر وبیست سانتی متر آن باقی ماند. به گفته سرپرست کاوش های نجات بخشی منطقه جوبجی رامهرمز بسیاری از آثار مطالعه شده در این برنامه پس از تخریب گورها به سرقت رفته بود که توسط نیروی انتظامی ضبط شد و در اختیار کارشناسان قرار گرفت. به گفته شیشه گر حفاران زمانی که به این گور ها می رسند به حفاری خود ادامه می دهند که در نهایت به تخریب بیشتر گورها و بسیاری از اشیا موجود در این گورها واطراف آنها می شوند.
یازده خمره بزرگ ــ باستان شناسان در کاوش های نجات بخشی خود در کنار آرامگاه به تعداد زیادی خمره بزرگ دست یافتند که به گفته سرپرست کاوش های نجات بخشی منطقه جوبجی رامهرمز در هر خمره یک لیوان قرار داشت و هر لیوان پر از استخوان بود. شیشه گر تعداد خمره های بزرگ را ۱۱ عدد و به همراه یک عدد خمره کوچک اعلام می کند. در کنار این خمره ها اجساد حیوانی از جمله لاشه یک گاو بزرگ قرار داشت.
رنگ قرمز روی اشیا طلایی ــ سرپرست کاوش های نجات بخشی منطقه جوبجی رامهرمز در ادامه از تعداد زیاد مهره عقیق یاد می کند که آنها را بوسیله یک رنگ قرمز روی اشیا طلایی نصب کرده بودند. این ماده قرمز رنگ، یک نوع صمغ بوده که به وسیله آن مهره ها را روی اشیا طلایی می چسباندند.
مهرسوسکی ــ باستان شناسان در میان این اشیا، تنها یک مهره را زیر یکی از تابوت ها یافتند که از نوع مهر سوسکی شکل بدل چینی است و به گفته سرپرست کاوش های نجات بخشی منطقه جوبجی رامهرمز یک نقش تجریدی از یک انسان واقعی و احتمالا نقشی از یک آتشدان، روی آن حک کرده اند. شیشه گر وضعیت مفرغ های کشف شده را خطرناک خواند و خواستار توجه بیشتر مسئولان برای حفاظت از این آثار واقع در موزه ملی شد.
تصویر عمارت صمیمی عکس شماره ۵۲۶۹. ساختمانی با مساحت ۳ هکتار متعلق به دوران قاجاریه است، که به عنوان حاکم نشین شهرستان رامهرمز استفاده می‌شد. مرمت این بنا از سال ۸۵ با اعتبار ۲۵۰ میلیون تومان آغاز و بخش زیادی از مرمت انجام شد. کوشک مرکزی عمارت صمیمی نیز به عنوان موزه رامهرمز تجهیز شد. اکنون زیرزمین عمارت به عنوان بخش مردم شناسی را‌ه‌اندازی شده است، که نشان دهنده تاریخ فرهنگ و سنت های اجتماعی رامهرمز است.
گنجینه آمودریا
گنجینه جیحون یا آمودریا، مجموعه‌ای با۱۷۰ تکه طلا و نقره، از دوران سلسله هخامنشیان است. این گنجینه در نزدیکی آمودریا یافت شده، و هم اکنون در موزه ویکتوریا و آلبرت و موزه بریتانیا نگهداری میشود. این گنج در نیایش گاهی در منطقه تخت قباد در نزدیکی رود جیحون یا با نام تاریخی آمودریا در تاجیکستان امروزی توسط جویندگان گنج پیدا شد. این گنجینه که از دستبند و بازوبند، پلاک های طلا و نقره با نقش برجسته، ارابه طلایی با چهار اسب، و دیگر قطعات زیبا و هنرمندانه تشکیل شده است.
" بخشی از این گنجینه در مستند زیر "
در اواخر قرن نوزدهم، یک فرمانده ارتش انگلیس"کاپیتن برتون" گروهی از بازرگانان را که در راه میان پیشاور به کابل، به دست راهزنان اسیر شده بودند، نجات داد، به این ترتیب گنج آمو دریا که همراه بازرگانان بود، آشکار شد. او بخشی از اشیاء آن گنجینه را از آنها خرید و به بریتانیا برد، که سپس به موزه بریتانیا منتقل شد. این گنجینه زمانی کامل تر شد، که "سراگوستوس فرانک" مدیر موزه بریتانیا تکه هایی از آن ها را از بازار هایی در راولپندی پاکستان و در نقاطی از هند خرید، و به موزه بریتانیا برد.
مهمترین این گنجینه
ارابه طلایی ــ این ارابه طلایی، به طول ۱۸.۸سانتیمتر است، دو فرد درون ارابه لباس مادها به تن دارند. هر دو دارای کلاه و آستین های چسبیده هستند. درون ارابه جایگاه نشستنی برای شخصی که جامه بلند تری به تن دارد، وجود دارد. اسبها کوچک هستند، فقط ۹ عدد از پا های آنها سالم مانده است. این ارابه شباهت زیادی به ارابه داریوش دارد، که در مهر های نگهداری شده در موزه بریتانیا است.
بازوبند طلا ــ این دستبند یا بازوبند با نقش شیردال، عرض ۱۱.۵۷ و ارتفاع ۱۲.۸ سانتی متر است، یک قطعه مشابه نیز دارد، که در موزه ی ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری می شود. این دستبند، مشابه به دستبند های سنگ نگاره هدیه به تخت جمشید است. بخش های توخالی که در حلقه این بازوبند و در بال های شیردال ها به چشم می خورد، قبلا با شیشه یا سنگ های گرانبها پر بوده، که به مرور زمان کنده شده اند.
مستند های مربوط
مستند های بیشتر را در آپارات وبسایت ارگ ایران ببینید، لینک آن در ستون کناری
آبی= روشنفکری و فروتنی، زرد= خرد و هوشیاری، قرمز= عشق و پایداری، مشروح اینجا اتفاق، مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد، در جستجوها بنویسید: انوش راوید، یا، فهرست مقالات انوش راوید، سپس صفحه اول و یا جدید ترین لیست وبسایت و عکسها و مطالب را بیابید. از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم، همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع، آزاد و باعث خوشحالی من است.
توجه ۲: جهت یافتن مطالب، یا پاسخ پرسش های خود، کلمات کلیدی را در جستجو های ستون کناری وبلاگ بنویسید، و مطالب را مطالعه نمایید، و در جهت علم مربوطه وبلاگ، با استراتژی مشخص یاری نمایید.
توجه ۳: مطالب وبسایت ارگ و وبلاگ گفتمان تاریخ، توسط ده ها وبلاگ و وبسایت دیگر، بصورت خودکار و یا دستی کپی پیس می شوند، از این نظر هیچ مسئله ای نیست، و باعث خوشحالی من است. ولی عزیزان توجه داشته باشند، که حتماً جهت پیگیر و نظر نوشتن درباره مطالب، به اصل وبلاگ من مراجعه نمایند.