تاریخ تقویمهای جهانی گاهشمار ایرانی
تصویر ظرف کشف شده در منطقه جیرفت و کنار صندل، که می گوید فقط ظرف هستند، ولی بنظر من تقویم های Tun یا قدح اولیه هستند، در این باره باید تحقیقات بیشتر صورت پذیرد، عکس شماره ۳۴۶۱.
لوگو آزادی اندیشه و قلم اینترنتی را پاس دارید، عکس شماره ۱۶۰۸.
. . . ادامه دارد و باز نویسی می شود . . .
تصویر شماره ظروف تمدن کهن جی، عکس شماره ۴۱۴۸.
تقویم مایا
تقویم مایایی گونه ای گاهشماری رایج دوران پیشا کلمبی در جوامع مایایی بود، که بنظر من در ادامه مهاجرت های تاریخی از سرزمین اصلی خود و تأثیر گرفته از تمدن کهن جی بوده است. تقویم مایایی هم برای مراسم مذهبی مایایی، هم امور سلطنتی بکار میرفت. هم اکنون نیز در میان برخی مایا های ساکن در ارتفاعات مکزیک، گواتمالا و اوآخاکا کاربرد دارد. مایاها چند نوع تقویم داشتند، که تزولکین و هاآب معروفترین آنها بوده و کاربرد بیشتری داشت. سال در تقویم مایایی ۳۶۵ روزه بوده و از ۱۲ ماه سی روزه و پنج روز افزوده تشکیل می شده است. آنها همچنین یک تقویم سال کوتاه نیز داشتند، که بیشتر عنوان واحدی از زمان را داشت، تا تقویم و به آن گاهشمار کوتاه میگویند. مایاها روش هایی برای تبدیل این سالها به یکدیگر داشتند، که از ریاضی در آن استفاده میشد. گاهشماری مایایی برپایه مذهب و ستاره شناسی اقوام قدیمیتر مانند اولمک شکل گرفته بود.
تقویم مایاها از ۹ مرحله متفاوت تشکیل شده، برای همین هرم هایشان نیز از ۹ مرحله تشکیل شده است، و به تعداد روزهای سال ۳۶۰ پله دارند. هر کدام از این مراحل به ۱۳ بخش تقسیم شده اند، عدد ۱۳ بحث برانگیز ترین عدد در ستاره شناسی است، هفت دوره روشنایی و شش دوره تاریکی هفت روز و شش شب برای هر مرحله از خلقت، در کتب دینی نیز آمده که زمین را در شش شبانه روز خلق کردیم. روز دوره ای برای بالا بردن سطح آگاهی نسبت به وضعیت بود، و شب نیز دوره ای برای شکل گیری آگاهی بود.
مرحله اول شانزده میلیارد و چهارصد میلیون سال پیش شروع شد که به آن مرحله مادر می گویند، این رقم به ۱۳ تقسیم شد و به ترتیب هر مرحله به ۱۳ تقسیم می شد. هر کدام از اینها در روند خلقت دارای علت خاصی بودند، ماهیت این چرخه عمل و عکس العمل بین موارد بود. سیستم گاهشماری مایاها نیز از بخش های پیچیدهٔ این تمدن است. مایاها به سال ۳۶۵ روزه خورشیدی پی برده بودند، اما برای محاسبه سال نه تنها جابجایی خورشید در آسمان فراز خود را که حرکت های ماه و ستارگان و دیگر اجرام آسمانی را نیز مد نظر داشتند.
بطور کلی مایاها سه نوع تقویم داشتند، یکی تقویم سالنمای ۲۶۰ روزه، دیگری هاآب یا سال ۳۶۵ روزه، و دیگر تقویم شمارش طولانی ۵۲ ساله. سال مقدس که تزولکین نامیده میشد، همان سالنمای ۲۶۰ روزه بود. هر ماه آن ۲۰ روز بود، و هر روز یک نام مشخص داشت، و نیز ۱۳ شماره که روزها در آن ضرب میشدند، و مجموعا ۲۶۰ روز میشد. آنها از این طریق سعی میکردند تا از زمان دقیق وقوع پدیده های قدیمی به میزان روز هایی که از آن گذشته آگاه شوند. شیوه آن به گونهای بود که مثلا روز ایمیکس که روز نخست هر ماه بود، و اولین باری که در سال ۲۶۰ روزه واقع میشد، نام سال یکم ایمیکس میگرفت، و به همین ترتیب سال دوم سال دوم ایک و زمانی که به سیزدهمین میرسید، نام چهاردهمین روز یعنی ایکس مقارن یک میشد، و سال یک ایکس میگردید و اینگونه مشخص میشد، که ۱۴ سال گذشته است. فایده این تقویم برای این بود که در ارقام بالا با ضرب و تفریق ساده میشد زمان واقعی را به روز تعیین کرد، و از این رو به آن سالنمای مقدس میگفتند، چرا که در امور مذهبی مردمی کاربرد بیشتری داشت.
سالنمای هاآب سالنما و تقویم رسمی مایا بود، هاآب را برای امور سلطنتی و کشوری بکار میبردند. در سالنمای هاآب سال ۱۹ ماه داشت. ۱۸ ماه نخست سال ۲۰ روز بود، و ماه آخر سال ۵ روز که رویهم رفته ۳۶۵ روز را تشکیل میدادند. ماه آخر یوایب نامیده میشد و برای مردم بدشگون مینمود. روز های ماه از صفر تا ۱۹ را در بر میگرفتند شمار روز با یک آغاز نمیشد. مایاها در ذکر تواریخ معمولا در کتیبهها هر دو سالنمای تزولکین و هاآب را بکار میبردند. از آنجایی که هاآب ۱۰۵ روز بیش از تزولکین داشت، یعنی در تطابق دو تقویم هاآب ۱۰۵ دندانه وارد سال تزولکین شده بود، و تطابق کامل تنها زمانی انجام میشد که ۵۲ سال از آغاز گذشته باشد، که این دوره ۵۲ سال را دَوَران تقویم نامیدهاند، و این دوران برای مایاها بسیار مهم و با اهمیت بوده است.
تقویم سوم سالنمای شمارش طولانی است، که مبتنی بر روزهاست که هر روز اما سال به ماه های سی روزه تقسیم نمیشد. هر روز یک کین بشمار میرفت، و هر ۲۰ روز برابر یک یوئنال میشد. هر ۱۸ یوئینال را یک تون میگفتند، که مجموعاً ۳۶۰ روز (کین) به دست میآمد. هر ۲۰ سال (تون) برابر یک کاتون و هر بیست کاتون یک باکتون و هر بیست باکتون یک پیکتون بود. یک پیکتون برابر میشد با ۲٬۸۸۰٬۰۰۰ روز. بالاترین واحد در گاهشماری مایایی آلائون است، که برابر میشود با بیست و سه میلیارد و چهل میلیون روز. سال های آنان ۳۶۰ روزه بود و دلیل آن هم فرار از شومی پنج روز پایانی بود. کاربرد این تقویم بیشتر برای شمارش روز های گذشته یا باقیمانده نسبت به یک رویداد مهم بوده است. مایاها سیستمی ریاضیاتی نیز داشتند، که سالنما های سهگانه را به هم تبدیل میکرد، و از طریق داده های یک تقویم میتوانستند آنرا در سالشماری دیگر نیز بیابند.
هرم کوکولکان
در چیچن ایتزا از شهر های باشکوه مایاها یک هرم بسیار بزرگ بنام کوکولکن ساخته شده بود، که امروزه از جاذبه های گردشگری مکزیک میباشد. کوکولکان یکی از خدایان اساطیری میان سرخپوستان آمریکای مرکزی بوده، که در اعتقادات اقوام کیچه، مایا و آزتک جای داشته است. گویند معنی کوکولکان مار بالدار میباشد. در آثار مکتوب بجای مانده از این اقوام مانند کتاب پوپول ووه اطلاعاتی درباره کوکولکان داده شده است.
هنگام اعتدال بهاری و پاییزی سایه هایی شبیه یک مار بر بالای معبد و پایین آن می افتد.
در ایران کومار و مارکو زیاد وجود دارد، و از پیران قدیمی مدرسه نرفته روستایی ایران شنیدم، که مثلاً اینجا کومارکان بوده است. بسیاری به اشتباه گفته اند بدلیل وجود مار در آن کوه هاست، درصورتیکه این نامها خبر از یک موضوع مهم تاریخی می دهد.
ــ کوکولکان = کومارکان = معبد و یا مکان کوه یا هرم مار. مار = سلامتی
. . . ادامه دارد و باز نویسی می شود . . .
مستندهای مربوط
مستندهای بیشتر را در آپارات وبسایت ارگ ایران ببینید، لینک آن در ستون کناری
توجه ۱: اگر وبسایت ارگ به هر علت و اتفاق، مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد، در جستجوها بنویسید: انوش راوید، یا، فهرست مقالات انوش راوید، سپس صفحه اول و یا جدید ترین لیست وبسایت و عکسها و مطالب را بیابید. از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم، همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع، آزاد و باعث خوشحالی من است.
توجه ۲: جهت یافتن مطالب، یا پاسخ پرسش های خود، کلمات کلیدی را در جستجو های ستون کناری وبلاگ بنویسید، و مطالب را مطالعه نمایید، و در جهت علم مربوطه وبلاگ، با استراتژی مشخص یاری نمایید.
توجه ۳: مطالب وبسایت ارگ و وبلاگ گفتمان تاریخ، توسط ده ها وبلاگ و وبسایت دیگر، بصورت خودکار و یا دستی کپی پیس می شوند، از این نظر هیچ مسئله ای نیست، و باعث خوشحالی من است. ولی عزیزان توجه داشته باشند، که حتماً جهت پیگیر و نظر نوشتن درباره مطالب، به اصل وبلاگ من مراجعه نمایند.