خلاصه گاهشمار افشاریه و زندیه بروایت تاریخ سنتی قرون جدید بمدت 61 سال از 1736 تا 1794 با توجه به آغاز گسترده نفوذ استعمار در ایران و جهان.
خلاصه گاهشمار افشاریه و زندیه
تصویر انوش راوید در دربار کریم خان زند، عکس شماره 3170.
این برگه بشماره 645 پیوست لینک زیر است:
لوگو با جدیت از شکوه تاریخ ایران دفاع کنیم، عکس شماره 1602.
خلاصه گاهشمار افشاریه و زندیه
سلطنت افشاریه 12 سال
1736 تا 1747 ــ سلطنت نادر شاه: نادر شاه پسر پوستین دوزی از طایفه افشار در خراسان بود که تا سال ۱۷۳۶ حکومت را بنام نایب السلطنه شاه عباس سوم در دست گرفت و مذهب سنی داشت.
پس از رسیدن خبر مرگ شاه عباس سوم نادر در جشن نوروزی در حدود یکصد هزار نفر از مردان کشوری و لشکری و امرا و اعیان و روحانیون را از تمام ولایات ایران بدشت مغان دعوت نموده تقاضا کرد تا شخصی را از خاندان صفوی بسلطنت تصویر نادرشاه افشار گزینند. حاضرین او را انتخاب کردند که تا يك ماه نپذیرفت، و پس از آن بدین شرط پذیرفت که ایرانیان مذهب شیعه را ترك گفته خود را فرقه پنجم از فرقه های چهارگانه سنی حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی، بنام فرقه جعفری بنام امام جعفر صادق (ع) بشناسند.
همچنین از لعن خلفای سه گانه صرفنظر کنند تا بدینوسیله اختلاف سنی و شیعه برطرف شود، و تعصبات مذهبی از میان برود و جنگ های بین ایران و عثمانی نیز موقوف گردد. حاضرین قبول کردند و نادر هم سلطنت را پذیرفت ولی این طرح بسبب مخالفت سلطان عثمانی و هم عدم تمایل قلبی روحانیان ایران پیشرفت نکرد. یکی از علما هم که در آن مجلس مخالفت کرده بود به قتل رسید. نادر مشهد را پایتخت خود قرارداد، آرامگاه او نیز در آن شهر است.
موزه نادری و آرامگاه نادرشاه افشار در خراسان رضوی شهر مشهد، خیابان شیرازی، ضلع شمال غربی چهارراه شهدا، و در باغ موزه نادری قرار دارد. عکس شماره 5119.
1738 ــ نادر و سرداران وی بلوچستان و رضا قلی میرزا پسرش بلخ را فتح کرده ضمیمه ایران نمودند نادر قندهار را مدت یکسال محاصره کرده بالاخره آنرا فتح نمود.
1738 ــ لشکر کشی بهندوستان: نادر سپس راه هند را پیش گرفته کابل، پیشاور و لاهور را فتح کرد.
1739 ــ جنگ کرنال – محمد شاه امپراطور مغولی هند سپاهی بزرگ با فیلهای جنگی فراهم کرد و به مقابله نادر شتافت. جنگی سخت در دشت کرنال در ساحل رود جیمنا در ۱۲۰ کیلومتری دهلی بوقوع پیوست، محمد شاه شکست خورد و تلفات بسیار داده سپاه او منهزم گردید و عده زیادی اسیر شدند. محمد شاه در ۱۹ فوریه با شاهزادگان و امرای خود به اردوی نادر آمده تسلیم شد و تاج خود را بنا در تسلیم کرد نادر سپس عازم دهلی شده ۵۸ روز در آنجا اقامت گزید.
شورش دهلی ــ پس از چند روز اقامت وی شورتی در دهلی برخاست. شهرت دادند نادر فوت شده و هندیان عده ای از سربازان ایرانی را کشتند. نادر فرمان قتل عام داد و بالاخره بوساطت محمد شاه فرمان را لغو کرد. ولی عده ای که بین ده تا ۱۱۰ هزار نفر نوشته شده به قتل رسیدند. نادر سپس تخت و تاج هند را به محمد شاه برگردانیده با هدایا و غنائمی که بین ۳۰ تا ۸۷ میلیون لیره و بنظر بعضی دیگر از مورخین در حدود هشتاد بیلیون ریال امروز (۱۳۴۵) شمسی – ۱۹۶۶ میلادی تخمین زده شده به ایران برگشت.
این غنائم شامل تعداد زیادی فیلهای جنگی و تخت طاوس طلا و الماسهای درشت دریای نور و کوه نور بود. امروزه دو قلم اولی تخت طاوس و دریای نور در بانک ملی نگاهداری میشود، و سومی در دست ملکه انگلستان است. از آن پس اراضی شمال و باختر رود سند جزء امپراطوری ایران گردید، و رود سند سرحد ایران شناخته شد.
الماس صورتی دریای نور بزرگترین الماس شناخته شده جهان، با وزن ۱۸۲ قیراط معادل ۳۶٫۴ گرم در موزه جواهرات ملی ایران، خیابان فردوسی تهران. عکس شماره 5121.
۱۷۴۰ ــ نادر بخارا و خوارزم (خیوه) را به امپراطوری ایران پیوست و وسعت قلمرو سلطنت وی باوج خود رسید و از همین هنگام دوره تنزل امپراطوری نادر آغاز شد زیرا نادر که سربازی جنگجو و کشور گشائی بزرگ بود در فن اداره و سازمان اکنون در بانک ملی نگاهداری میشود کشور مهارتی نداشت. بعلاوه عدم موفقیت وی در الغاى مذهب شیعه و ايجاد ناراحتی و عدم رضایت در مردم در اثر فشار وی در این زمینه او را خشمگین ساخته در سالهای اخیر او را به طرف بیدادگری و استبداد و خونخواری کشانید.
1741 ــ جنگ بالزگیها: هنگام لشکر کشی نادر به هند قبایل وحشی لزگی در داغستان بشیروان و نواحی اطراف آن تاخت و تاز کرده و غارت نمودند، و ابراهیم خان تنها برادر نادر را به قتل رسانیدند. نادر در این سال برای تنبیه آنها بداغستان لشکر کشید، و در راه مازندران تیری از جنگل بطرف او رها شده بازوی او را مجروح کرد. نادر از لزگیها که مورد حمایت و كمك دولت روسیه بودند شکست خورده عقب نشینی کرد، و به مشهد برگشته رضا قلی میرزا پسرش را بتصور آنکه محرک تیراندازی بطرف او بوده کور کرد و بعد پشیمان شد. این واقعه و شکست از لزگیها مزید بر علت بد خلقی نادر شده خونریزی و قساوت را در سالهای آخر سلطنت پیش گرفت.
۱۷۴۳ ـ ۱۷۴۴ ــ در شیروان و فارس و استرآباد شورش و طغیان آغاز گردید، و نادر با خونریزی و تخریب این شورشها را فرونشانید.
۱۷۴۳ ـ ۱۷۴۷ ــ تجدید جنگ با دولت عثمانی
سلطان عثمانی بسبب فتوای علما و روحانیون ترکیه که فرقه شیعه را رافضی و مخالف با مذهب اسلام و ایرانیان را واجب القتل دانسته بودند، از قبول پیشنهاد نادر در شناختن فرقه جعفری امتناع کرد، و نادر آخرین بار به عثمانی لشکر کشید. از طرف سلطان عثمانی یکصد هزار سوار و چهل هزار پیاده بسر کردگی یکن محمد پاشا بمقابله نادر شتافت، و پس از يک جنگ چهار روزه ترکها شکست خورده با بی نظمی فرار کرده فرمانده خود را نیز به قتل رسانیدند، و ذخائر آنها بدست نادر افتاده تلفات و اسرای بسیار دادند. دولت عثمانی حاضر بصلح شده پیمان صلحی به شرایط زیر منعقد گردید:
(۱) نادر در تقاضای خود دائر به شناسایی مذهب شیعه از طرف دولت عثمانی بعنوان فرقه پنجم صرفنظر کرد.
(۲) دولت عثمانی سرزمین دو دولت را مطابق پیمان سلطان مراد چهارم بر سمیت شناخت.
دولت روسیه در این هنگام راه بازرگانی بریتانیا را به ایران و خاور ایران از راه دریای خزر که از چند سال پیش آلتون انگلیسی آنرا آغاز کرده بود بست. این دومین کوشش انگلیس بود برای تجارت با ایران که با شکست روبرو شد.
ضمناً آلتون در ۱۷۴۳ از طرف نادر ملقب به جمال بك شده و بریاست کل کشتی سازی در دریای خزر منصوب گردیده، به مساحی سواحل و کشتی سازی و تهیه پایگاه در سواحل خاوری دریای خزر پرداخت تا نادر بتواند در جنگ بالزگی ها از دریا بسپاه خود آذوقه برساند، و بدیهی است که این نیز باعث نگرانی روسها گردید . نادر درصدد تهیه نیروی دریایی بزرگی در دریای خزر بود، و در خلیج فارس نیز بیست کشتی بفرماندهی هندیان و پرتقالیها بآب انداخت، و در صدد تقویت نیروی دریایی جنوب بود. ولی پس از قتل او این نقشه ها تعقیب نشد و از میان رفتند.
۱۷۴۷ ــ نادر در سال آخر سلطنت خونخوار شده منارها از سرهای بریده مردم میساخت و مردم دهات و شهرها را بطرف کوهها و غارها میراند. این رفتار وی باعث شورش در تمام نقاط کشور از جمله سیستان و قوچان گردید. نادر در هنگام حرکت به قوچان شب هنگام بدست اتباع خود از ایل افشار، محمد صالح خان و محمد قلی خان که بچادر وی داخل شده او را غافلگیر کرده بودند کشته شد، با اینحال پیش از آنکه جان دهد در خلال کشمکش و پیکار آندو را به قتل رسانیده بود.
دوره هرج و مرج ۴ سال – ۱۷۴۷ – ۱۷۵۱
1750 ــ در این چهار سال بر سر مسئله جانشین سلطنت بین سرداران اختلاف و کشمکش و در کشور هرج و مرج حکمفرما بود.
احمد خان درانی ابدالی فرمانده سپاهیان افغانی و از يك در ارتش نادر با نیروی ده هزار نفری قسمت زیادی از غنائم نادر را که از دهلی آورده بود، و الماس معروف به کوه نور نیز در آن بود و اکنون در تاج ملکه انگلستان قرار داد تصرف کرده بطرف افغانستان فرار کرد. وی در قندهار ادعای سلطنت کرده مشهد و هرات را متصرف شد، و بعد سند و کشمیر و بخشی از پنجاب را نیز ضمیمه متصرفات خود نموده دولت آینده افغان را تشکیل داد.
محمد حسن خان قاجار در گرگان و مازندران ، آزادخان افغان از سرداران نادر در آذربایجان، هدایت اله خان در گیلان، و هراکلیوس در گرجستان علم طغیان و استقلال برافراشتند.
۱۷۴۷ ـ ۱۷۴۸ ــ سلطنت عادل شاه علیقلی خان برادر زاده نادر شاه که در توطئه قتل نادر دست داشت. وی فرزند و فرزند زادگان نادر را باستثنای شاهرخ پسر رضا قلی میرزا که ۴ ساله بود کشت و خزاین نادر را در کلات تصرف کرده بنای بخشش گذاشت و بر باد داد. وی بدست ابراهیم خان برادرش دستگیر و نابینا گردید. ابراهیم شاه بزودی بدست سپاهیان خود کشته شد و شاهرخ پسر رضا قلی میرزا که نسبش از طرف مادر بشاه سلطان حسین صفوی میرسید جانشین او شد.
1748 ـ 1751 ــ سلطنت شاهرخ نوه نادر: یکی از شیعیان متعصب بنام میرزا سید محمد قیام کرده و شاهرخ را دستگیر کرده و نابینا ساخت و خود را سلیمان شاه خواند. شاهرخ بار دیگر به كمك يوسف علی یکی از سرداران، تخت و تاج را تصاحب کرد و سلیمان شاه کشته شد.
دو سردار دیگر موسوم به جعفر و میر عالم، یوسف علی را کشته و شاهرخ را زندانی کردند. میر عالم سپس بدست احمد ابدالی بار سوم شاهرخ را بپادشاهی خراسان گماشت که تا سال ۱۷۹۶ تنها در خراسان سلطنت داشت و پس از او نادر میرزا پسرش امارت خراسان را داشت تا زمان سلطنت فتحعلی شاه قاجار، که از میان برداشته شد و حکومت افشاریه در خراسان هم پایان یافت.
در این مدت در سایر نقاط ایران تا زمان ظهور کریم خان زند بین رؤسای ایلات و قبایل و سرداران کشمکش و هرج و مرج برقرار بود.
خلاصه گاهشمار افشاریه و زندیه
حکومت زندیه
۱۷۵۰ ـ ۱۷۷۹ ــ حکومت کریم خان زند: کریم خان رئیس ایل زند از سرداران سپاه نادر بود. ایل وی سابقاً در اطراف ملایر سکونت داشته نادر بیشتر آنها را به خراسان کوچ داده بود. کریم خان پس از قتل نادر قبیله خود را به محل سابق برگردانیده در جلفای اصفهان اقامت گزید، و بسبب حسن سلوك نسبت بمردم محبوبیت و نفوذ و قدرت پیدا کرده رقیب خود علی مردان خان بختیاری را شکست داد، و قدرت را در اصفهان و جنوب بدست آورد.
سپس ایل نیرومند قاجار را که در شمال ایران بسر کردگی محمد حسن خان قاجار علم استقلال برافراشته بودند و هم آزادخان افغان را در آذربایجان شکست داده گرگان و مازندران و گیلان و آذربایجان را نیز ضمیمه حکومت خود نمود. آقا محمدخان پسر محمد حسن خان را که در سن ۵ سالگی از طرف عادلشاه افشار مقطوع النسل شده بود همراه خود بشیر از آورده مورد محبت قرارداد و خواهر او را هم بزنی گرفت.
کریم خان شیراز را پایتخت خود قرار داد. وی مردی نیکوکار و سخی و عادل بود و عنوان سلطنت را نپذیرفته خود را وکیل الرعایا خواند لذا به کریم خان وکیل معروف است. در زمان وی امنیت و آرامشی برقرار شد و کشور توانست فرسودگیها و خرابیهای دوران جنگها و خونریزیها را تا درجه ای جبران کند و به آبادی بپردازد. کریم خان ابنیه متعدد در شیراز ساخته که بنام خود او معروف است مانند بازار وکیل، مسجد وکیل، و ارگ کریم خانی.
آرامگاه کریمخان زند یا با نام موزه پارس در بافت تاریخی شهر شیراز، خیابان زند و ۴۵۰ متری ارگ کریمخان و ۳۰۰ متری از مجموعه وکیل. عکس شماره 5120.
1763 ــ تأسیس يك کارخانه و نمایندگی بازرگانی انگلیس در بوشهر.
1770 ــ تأسیس يك کارخانه و نمایندگی بازرگانی انگلیس در بصره.
1775 ـ 1776 ــ تصرف بصره: کریم خان از تجاوزان اعراب ساحل خلیج فارس جلوگیری کرد و چون والی بغداد از زوار ایرانی باج گرفته و به آنها ستم میکرد و امام مسقط را بر ضد ایران تحريك مینمود تا به بازرگانان ایرانی تعدی کنند. کریم خان يك سپاه پنجاه هزار نفری بسر کردگی برادرش صادق خان بطرف بصره فرستاد که پس از ۱۳ ماه محاصره آنرا فتح نمود و شهر بصره بعنوان پایگاه تا هنگام در گذشت کریم خان در تصرف ایران بود.
1779 ــ در گذشت کریم خان.
1779 ـ 1782 ــ دوره هرج و مرج بسبب نفاق و کشمکش بین برادران کریم خان بر سر تاج و تخت تجدید شد. آقا محمدخان قاجار که در شیر از تحت نظر قرار داشت به مجرد در گذشت کریم خان به مازندران فرار کرده از هرج و مرج بعد از کریم خان استفاده نموده و بجمع آوری قوا پرداخت.
1782 ـ 1785 ــ سلطنت علیمرادخان وی از خانواده زند و از سرداران کریم خان بود و پایتخت خود را به اصفهان انتقال داد. وی صادق خان و تمام فرزندانش را به استثنای جعفر خان که قبلا با او محرمانه هم دست شده بود بکشت.
1785 ـ 1789 ــ سلطنت جعفر خان در زمان وی اغتشاش و بیدادگری رواج یافته و هرج و مرج ادامه داشت. وی در مدت سلطنت خود مدام با جنگ با آقا محمدخان قاجار اشتغال داشت و چند مرتبه اصفهان را تصرف کرده و باز از آنجا بشیراز فرار کرد و عاقبت در شیراز مسموم شد و در گذشت.
1785 ـ 1789 ــ سلطنت لطفعلی خان پسر جعفر خان وی که آخرین پادشاه سلسله زندیه است مردی دلاور و با استعداد ولی متکبر بود و با وجود جنگهای شجاعانه و قهرمانی ها نتوانست رقبای خود بخصوص آغا محمدخان قاجار را از میان بردارد، و از وی شکست خورده به فجیع ترین وضعی به قتل رسید.
تصویر آسمان آبی با آفتاب، عکس شماره 7430.
بفهم نفهم یا نفهم بفهم، شاید این را زیاد شنیده باشید، هم گوینده و هم شنونده آن از مادرانی بدنیا آمدند، که کمبود شدید ویتامین آفتاب داشتند، و با این کمبود رشد کردند. مقامات بهداشتی و پزشکی و دولتی ایران میگویند، تا نود درصد مردم ایران کمبود ویتامین آفتاب دارند، بعلت حجاب و مکان و دوری از آفتاب. کمبود این ویتامین غیر از انواع بیماریها، مهمترین مسئله ای که همراه دارد و ماندگار نسلی است، کند ذهنی یا کودنی است، که از نسلی به نسل دیگر بیشتر و نهادینه میشود. مشروح در اینجا.
……………
@: خلاصه گاهشماری, افشاریه زندیه, پادشاهی افشاریه, پادشاهی نادرشاه, حکومت زندیه, کریمخان زند, آرامگاه کریمخان, آرامگاه نادرشاه.
#: #افشاریه, #زندیه.
…………
خلاصه گاهشمار افشاریه و زندیه
مستندهای مربوط
مستندهای بیشتر را در آپارات و نماشا لینک آن در ستون کناری ارگ ایران
* * * * * * * * * *
این سری مستند در شبکه تلویزیون بی بی سی پخش شده، بخش هایی از آنرا قبلاً نقد کردم، و این نیز نقد بخش دیگری از یک نبرد ایرانیان و یونانیان است. فیلم و توضیح را در لینک http://arq.ir/497
……………………….
توجه 1: اگر وبسایت ارگ ایران به هر علت و اتفاق، مسدود، حذف یا از دسترس خارج شد، در جستجوها بنویسید: تارنمای ارگ ایران، یا، فهرست مقالات انوش راوید، سپس صفحه اول و یا جدید ترین عکسها و مطالب ارگ ایران را بیابید.
توجه 2: جهت یافتن مطالب، یا پاسخ پرسش های خود، کلمات کلیدی را در جستجوهای ستون کناری ارگ ایران بنویسید، و مطالب را مطالعه نمایید، و در جهت دانش مربوطه این تارنما، با استراتژی مشخص یاریم نمایید.
توجه 3: مطالب وبسایت ارگ ایران، توسط ده ها وبلاگ و تارنمای دیگر، بصورت خودکار و یا دستی کپی پیس می شود، از این نظر هیچ مسئله ای نیست، و باعث خوشحالی من است. ولی عزیزان توجه داشته باشند، که حتماً جهت پیگیر و نظر نوشتن درباره مطالب، به ارگ ایران مراجعه نمایند.
ــ از نظرات شما عزیزان جهت پیشبرد اهداف ملی ایرانی در وبسایت بهره می برم، همچنین کپی برداری از مقالات و استفاده از آنها با ذکر منبع یا بدون ذکر منبع، آزاد و باعث خوشحالی من است.
پرسشهای خود را ابتدا در جستجوی ارگ ایران بنویسید، به احتمال زیاد پاسخ خود را مییابید
جهت آینده ای بهتر دیدگاه خود را بنویسید، و در گفتگوهای تاریخی و جغرافیایی و اجتماعی شرکت کنید.
برای دریافت منبع مورد نظر نوشته ها، در بخش نظرات زیر برگه مورد نظر پیام بگذارید.
عالی بود
سپاس از ملیگرایی شما
آقای راوید درباره همین تاریخ بنویسید خیلی خوب میشه
واقعا مردم چیزی از تاریخ نمیدونن و درکشون هم پایینه
درود و سپاس از توجه شما، چشششم.